66 Horyzont Jagielloński

Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.

1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)

1.1 Kolejny uniwersytet w Chinach tworzy studia polonistyczne

Kantoński Uniwersytet Spraw Międzynarodowych utworzył w zeszłym tygodniu instytut polonistyki. Jak mówi jego rektor, Zhong Weihe: Studia będą trwały cztery lata, a w ich czasie każdy student spędzi co najmniej rok w ramach wymiany na jednej z kilku uczelni w Polsce, z którymi KUSM współpracuje, na przykład na Uniwersytecie Gdańskim.(…) Bardzo brakuje ludzi mówiących po polsku, bardzo łatwo jest takim ludziom znaleźć pracę. To trzecia uczelnia w Państwie Środka oferująca podobny kierunek studiów.

1.2. ZPP: Polskie firmy chcą bronić kraju

Według badania przeprowadzonego przez Dom Badawczy Maison na zlecenie Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, polscy przedsiębiorcy gotowi są wspierać obronę ojczyzny w przypadku ewentualnej agresji rosyjskiej. Jak czytamy w komunikacie ZPP: Co najmniej 100 tysięcy firm z sektora MSP gotowe jest utworzyć zbrojne grupy samoobrony i je współfinansować, w obliczu rosnącego zagrożenia ze strony Rosji. Według badania najbardziej zdeterminowani są właściciele małych i średnich przedsiębiorstw. Jak podkreśla prezes ZPP, Cezary Kaźmierczak, 49% z nich dopuściło możliwość dobrowolnego tworzenia grup zbrojnych przy firmach. Z drugiej strony odrzuciło taką możliwość 27% ankietowanych.

2. Grupa Wyszehradzka (Joanna Babiarz)

2.1. CEZ Group zainteresowana udziałami Grupy Energa

Szukając nowych możliwości na rynku energetycznym w Europie Środkowej, największy czeski dostawca energii jest zainteresowany wykupem większości udziałów w polskiej firmie. Minister Skarbu Państwa, będącego właścicielem 53% udziałów w polskiej spółce, Włodzimierz Karpiński, zapytany o zamierzenia czeskiego koncernu, odpowiedział jednak, że nic na ten temat nie wie.

2.2. Kolejne energetyczne porozumienie węgiersko–rosyjskie

W ostatni piątek premier Węgier Viktor Orbán ogłosił wznowienie rokowań z Gazpromem, których celem jest zwiększenie dostaw gazu na Węgry, a co za tym idzie – powiększenie zapasów tego surowca. Decyzja została ogłoszona dzień po wstrzymaniu na czas nieokreślony dostaw gazu na Ukrainę przez węgierski koncern FGSZ, który tłumaczył się rosnącym zapotrzebowaniem w kraju.

3. Wschód (Adrian Koładka)

3.1. Rosja stawiana własną technologię energetyczną

Kirył Mołodcow, wiceminister energetyki FR, na corocznej konferencji „Nafta i gaz Sachalinu” oświadczył, iż mniej więcej za 3-4 lata zagraniczne urządzenia wykorzystywane w sektorze naftowo-gazowym mogą zostać zastąpione produkcją krajową. Mołodcow uściślił, że przy wydobyciu najtrudniej dostępnych zasobów w 80% wykorzystywane są instalacje rosyjskie. Dodał, że większość technologii tak czy inaczej ma rosyjskie odpowiedniki. Z kolei według wiceprezesa zarządu Gazpromu Aleksandra Miedwiediewa udział importowanych technologii i usług w firmie wynosi 10%.Wypowiedzi mają związek z sankcjami sektorowymi, jakie nałożyły na rosyjską branżę energetyczną USA i UE.

3.2. Moskwa zapowiada odnowę strategicznego arsenału jądrowego

Wicepremier FR Dmitrij Rogozin poinformował, że jego zdaniem Rosja do 2020 r. odnowi uzbrojenie strategicznych sił jądrowych nie w 70%, jak to dotychczas przewidywano, a w 100%. Rogozin podkreślił, że stosowne prace postępują w przyspieszonym tempie. Chodzi tu zwłaszcza o budowę osłony dla wspomnianych sił. Co więcej, polityk oznajmił, iż w przyszłym roku armia i flota przejdą na ultranowoczesne uzbrojenie w 30%, a w 2020 r. w 70%. W opinii Rogozina Rosji niezbędna jest taka armia, którą w razie konieczności można by przerzucić na dowolny teatr działań wojennych.

3.3. USA wspierają wejście Kazachstanu do WTO

Sekretarz Stanu USA John Kerry podczas spotkania z ministrem spraw zagranicznych Kazachstanu Erlanem Idrissovem oświadczył, że Waszyngton popiera Astanę w dążeniu do członkostwa w WTO. Kerry podkreślił, że USA wspierają suwerenność, integralność terytorialną i rozwijające się przywództwo Kazachstanu na arenie globalnej. Szefowie dyplomacji rozmawiali także o partnerstwie strategicznym oraz sprawach regionalnych i globalnych.

3.4. Uzbecka prokuratura generalna podejrzewa Gulnarę Karimovą o oszustwo

Biuro Prokuratora Generalnego Uzbekistanu oświadczyło, iż podejrzewa córkę prezydenta Gulnarę Karimovą o udział w oszustwie. Według Biura Karimova, wraz ze swoimi wspólnikami, doprowadziła do poniesienia przez państwo szkody w wysokości 457 mld sumów (równowartość ponad 152 mln dol.). Warto dodać, że zarzuty nie dotyczą tylko przestępstw gospodarczych (takich jak przejmowanie aktywów państwowych po zaniżonych cenach), ale także porwań.

3.5. Rosja wstrzyma dostawy gazu przez Ukrainę, by promować South Stream?

Szef Naftohazu Andrij Kobolew uważa, że tej zimy Rosja może wstrzymać transport gazu do Europy przez Ukrainę, by zdyskredytować tę trasę, promować budowę South Stream i wykorzystywać w pełni gazociąg Opal. Biznesmen ocenia prawdopodobieństwo zawieszenia dostaw na ponad 70%. Zdaniem Kobolewa krótkoterminowym celem Rosji jest rurociąg Opal, którego użycia w 100% zabrania Komisja Europejska. Celem strategicznym jest South Stream, którego budowa została zablokowana.

3.6. Japonia protestuje w związku z wizytą Iwanowa na Kurylach

Japonia zamierza wystosować do Rosji protest w związku z wizytą pierwszego wicepremiera FR Siergieja Iwanowa na spornych wyspach, zwanych Terytoriami Północnymi (Japonia) lub Południowymi Kurylami (Rosja). Mimo tego, jak oświadczył rzecznik kancelarii premiera Yoshihide Suga, nie zostanie naruszone porozumienie o utrzymaniu wzajemnego dialogu, zawarte telefonicznie między Władimirem Putinem a Shinzo Abe. Na stosunki Tokio-Moskwa wpłynęły niekorzystnie także sankcje, jakie Japonia nałożyła na Rosję (m. in. restrykcje wizowe) w związku z konfliktem na Ukrainie.

4. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)

4.1.Kolejna grupa uchodźców zatrzymana w Bułgarii

W wyniku dwóch spektakularnych akcji policji w ubiegłym tygodniu w Sofii udało się zatrzymać około 70 osób, które znalazły się nielegalnie na terytorium kraju. Większość z nich pochodzi z Syrii, nie brakuje jednak także uciekinierów z Iraku. Żadna z zatrzymanych osób nie posiadała dokumentów. Według danych policji, po przekroczeniu granicy turecko-bułgarskiej uchodźcy zostali przewiezieni do stolicy kraju mikrobusami, a następnie wysadzeni w dwóch grupach w różnych częściach miasta. Bułgarska straż graniczna ogłosiła, że wszyscy uciekinierzy zostaną przewiezieni do jednego z zamkniętych centrów dla imigrantów, gdzie będą mogli podjąć starania o uzyskanie statusu uchodźców.

W Bułgarii przebywa obecnie ponad 10 tys. nielegalnych imigrantów, głównie uciekinierów przed wojną domową w Syrii. Obecność wśród zatrzymanej grupy Irakijczyków sugeruje, że kolejni uchodźcy z tego kraju mogą próbować przedostać się do Bułgarii w najbliższych miesiącach ze względu na toczące się walki z dżihadystami. Wydaje się, że swojego zadania nie spełnia wybudowane na granicy z Turcją ogrodzenie, które miało zatrzymać napływ nielegalnych imigrantów do Bułgarii.

4.2. Clinton: Czas pokazał, że interwencja w Kosowie była dobrą decyzją

Były prezydent USA wypowiedział powyższe słowa na spotkaniu z albańską głową państwa Bujarem Nishanim w ramach Clinton Global Initiative, która odbyła się w Nowym Jorku w ubiegłym tygodniu. Zdaniem Clintona to właśnie decyzja o interwencji pozwoliła powstrzymać groźbę ludobójstwa ze strony reżimu Slobodana Miloszewicza i pomóc Albańczykom z Kosowa. W czasie swojego urzędowania Clinton zapowiedział, że USA wraz z innymi członkami NATO dokonają interwencji militarnej w Kosowie w celu przerwania czystek etnicznych wykonywanych na ludności albańskiej w prowincji. Były prezydent zwrócił uwagę na fakt bliskiej współpracy z Albanią podczas swojej prezydentury.

4.3. KE: Rumunia nie chroni obywateli przed zanieczyszczeniami

Taki wniosek postawiła Komisja Europejska, oficjalnie otwierając postępowanie przeciwko władzom w Bukareszcie w związku z wysokim poziomem zanieczyszczenia powietrza. We wniosku czytamy, że Rumunia nie chroni obywateli przed pyłami typu PM-10, emitowanymi przez działania przemysłu, ruch samochodowy i ogrzewanie domów, co może być powodem astmy, schorzeń układu krążenia oraz raka płuc. KE przypomniała Bukaresztowi, że zgodnie z prawodawstwem UE każdy kraj jest zobowiązany do obniżania emisji drobnych pyłów, a tym samym zmniejszania zagrożenia zapadalności na wymienione choroby. Bruksela wytknęła rumuńskim władzom, że nie podjęły one skutecznych działań w tej kwestii od 2007 roku, kiedy kraj został przyjęty do wspólnoty, wzywając do „szybkiej i efektywnej” akcji i możliwie jak najkrótszego okresu wprowadzania zmian. Podjęta akcja jest efektem otrzymanych w ubiegłym roku oficjalnych listów w tej sprawie.

5. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska, Carmen Stachowicz)

5.1. Obama zapowiada zniszczenie „siatki śmierci”

W wystąpieniu na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ Barack Obama zapowiedział współpracę Stanów Zjednoczonych z sojusznikami nad rozmontowaniem Państwa Islamskiego, które według Obamy rozumie jedynie „język siły”. Prezydent USA ostrzegł Rosję przed dalszymi konsekwencjami za działania na terytorium Ukrainy i współpracę z separatystami.

Przemówienie wygłoszone zaledwie dwa dni po przeprowadzeniu amerykańskich nalotów na cele w Syrii, zawierało zapowiedź dalszych bombardowań, jeśli działania członków ISIS nie zostaną zakończone. Obama poruszył również kwestię dążeń USA do dyplomatycznego rozwiązania problemu irańskiego programu nuklearnego oraz zaapelował do wszystkich państw o podjęcie konkretnych zobowiązań w walce z wirusem Ebola.

5.2. Stany Zjednoczone bez przewagi w walce elektronicznej

Jak podaje portal „Breaking Defense”, pomimo coraz większych nakładów na działania w cyberprzestrzeni Stany Zjednoczone utraciły dominację na tej arenie. Przyczynił się do tego dynamiczny rozwój systemów zakłócających oraz udostępnianie cywilom częstotliwości radiowych, które dotychczas były zarezerwowane dla wojska. Utrata dominacji przez Amerykanów jest równoznaczna ze wzmacnianiem zdolności jednostek rosyjskich przeznaczonych do walki elektronicznej.

6. Afryka (Wojciech Gil)

6.1. Proces Mubaraka odroczony

Proces prezydenta Egiptu Hosniego Mubaraka został odroczony na 29 listopada bieżącego roku. 86-letniemu Mubarakowi stawiane są zarzuty m.in. korupcji oraz doprowadzenia do śmierci uczestników antyrządowych zamieszek w 2011 r. Na ich podstawie w 2012 został on pierwotnie skazany na karę dożywotniego więzienia, jednak z powodów formalnych wyrok nie został uprawomocniony, przechodząc przez apelacje. Równolegle z byłym prezydentem wciąż sądzeni są m.in. jego synowie oraz najwyżsi dowódcy wojskowi, sprawujący urzędy podczas Arabskiej Wiosny. Sam Mubarak wielokrotnie zapewniał o niewinności względem zarzutów.

6.2. Gwinea Bissau: wypadek spowodowany eksplozją miny lądowej

Na północy Gwinei Bissau w ubiegły piątek doszło do katastrofy drogowej, w wyniku której zginęły przynajmniej 22 osoby. Wypadek spowodowany został najechaniem przez autobus na minę lądową w odległości ok. 60 km od stolicy kraju, Bissau. Kwestia ładunków wybuchowych pozostałych po wojnie wyzwoleńczej w latach 70. oraz licznych konfliktach wewnętrznych stanowi wciąż istotny problem dla Gwinei Bissau. Pomimo intensywnych prac mających na celu całkowitą eliminację pozostawionych min lądowych, w kraju tym na skutek niekontrolowanych eksplozji w ciągu ostatnich lat życie straciło kilkaset osób.   

7. Bliski Wschód (Sebastian Szydłowski)

7.1. Iran zaatakuje dżihadystów, jeśli się zbliżą do jego granic

Jeśli grupa terrorystyczna ISIS będzie się zbliżać do naszych granic, zaatakujemy ją w głębi Iraku i nie pozwolimy podejść bliżej – powiedział irański generał Ahmad Reza Purdastan, cytowany przez irańską agencję prasową IRNA. Iran twierdzi, że wspomaga władze w Bagdadzie oraz irackich Kurdów w walce z sunnickimi ekstremistami z Państwa Islamskiego, dostarczając broń i doradców wojskowych. Jednocześnie Teheran krytykuje działania rządu USA, uważając, że naloty nie doprowadzą do stabilności i bezpieczeństwa w regionie.

7.2. Przy ambasadzie USA w Jemenie spadł pocisk wystrzelony przez Al-Kaidę

Wystrzelony przez działającą w Jemenie odnogę Al-Kaidy pocisk rakietowy spadł w pobliżu ambasady USA w stolicy kraju, Sanie, raniąc kilku ochraniających ją funkcjonariuszy lokalnych sił specjalnych. Kilka godzin po incydencie ugrupowanie Ansar al-Szaria powiązane z Al-Kaidą Półwyspu Arabskiego (AQAP) oświadczyło, że to ono zaatakowało ambasadę w reakcji na piątkowy nalot amerykańskiego drona na prowincję Dżauf na północy Jemenu.

7.3. „Wojna z Państwem Islamskim to wojna przeciwko całemu islamowi”

Powiązany z Al-Kaidą syryjski Front al-Nusra potępił ataki lotnicze prowadzone przez państwa zachodnie na terenach przejętych przez terrorystów. Jednocześnie zapowiedział długotrwałą wojnę przeciw wszystkim, którzy dołączyli do koalicji antyterrorystycznej.  Rzecznik Frontu Abu Firas as-Suri zapowiedział, że kraje, które przeciwstawiają się Frontowi, będą atakowane przez dżihadystów na całym świecie.

7.4. Kolejne ataki na rafinerie przejęte przez bojowników z Państwa Islamskiego

Koalicja antyterrorystyczna prowadzi ataki lotnicze na rafinerie przejęte przez dżihadystów. W czwartek i piątek zniszczono dwanaście z nich, w sobotę kolejne trzy. Zakłady zniszczone w czwartek i piątek mieściły się przy granicy z Turcją, a kolejne w prowincji Dajr az-Zaur we wschodniej Syrii. Ta granicząca z Irakiem prowincja jest niemal całkowicie kontrolowana przez islamskich bojowników. Sprzedaż ropy z zajętych pól naftowych stanowi główne źródło dochodu dla dżihadystów z ISIS. Od początku ataków koalicji wydobycie ropy z zajętych pól naftowych praktycznie ustało.

7.5. Francja i USA kontynuują naloty, Wielka Brytania dołącza do koalicji przeciwko ISIS

Koalicja państw, które chcą walczyć z islamskimi ekstremistami, rośnie: Wielka Brytania zapowiedziała wsparcie. Pierwsze loty bojowe brytyjskich myśliwców odbyły się w sobotę. Z samolotów nie wystrzelono żadnego pocisku, ale według Ministerstwa Obrony WB piloci zebrali ważne informacje, które pomogą w dalszej walce z bojownikami z ISIS. Brytyjskie myśliwce latają nad Irakiem od sześciu tygodni, ale dotychczas były to loty wyłącznie zwiadowcze. W ubiegłym tygodniu Izba Gmin zatwierdziła ponowne użycie siły w Iraku.

7.6. Premier Iraku ostrzega przed atakami terrorystycznymi

Podczas czwartkowej wizyty w Nowym Jorku iracki Premier Haidar al-Abadi ostrzegł Stany Zjednoczone oraz Francję, że na ich terenie może dojść do ataków terrorystycznych. Terroryści mogą uderzyć w pociągi metra. Wysokie władze amerykańskie oraz francuskie służby specjalne twierdzą, że nie ma dowodów, aby planowane były takie ataki, jednak władze obu państw mają zamiar zwiększyć środki bezpieczeństwa.

7.7. Trwa dostawa nowoczesnych niemieckich okrętów podwodnych do Izraela

Izraelscy wojskowi podali we wtorek, iż otrzymali od Niemiec nowy okręt podwodny, najbardziej nowoczesny w ich flocie. Okręt Dolphin 2 jest w stanie przenosić oraz używać pocisków z głowicami nuklearnymi. Mimo, iż Izrael nigdy nie potwierdził ani nie zaprzeczył, czy posiada broń nuklearną, to eksperci uważają, że kraj może dysponować nawet dwustoma pociskami nuklearnymi oraz rakietami dalekiego zasięgu mogącymi je przenosić. Premier Netanjahu, który w porcie czekał na przybycie nowego okrętu podwodnego, powiedział, że Izrael jest zdecydowany do obrony swoich granic na lądzie, morzu i w powietrzu.

7.8. Mahmoud Abbas oskarżył Izrael o ludobójstwo w strefie Gazy

Abbas w przemówieniu na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ oskarżył Izrael o zbrodnie wojenne w Gazie i stwierdził, że ukaraniem sprawców tych zbrodni powinien się zająć Międzynarodowy Trybunał Karny. Przemówienie Abbasa spotkało się z ostrym potępieniem ze strony Izraela i USA, które określiły je jako ofensywne. Konflikt w strefie Gazy pozbawił życia ok. 2100 Palestyńczyków oraz 73 Izraelczyków, z czego po stronie palestyńskiej zginęli w większości cywile. Izrael tłumaczy wysoką liczbę ofiar wśród ludności cywilnej umieszczeniem przez Hamas składów z bronią w okolicach zamieszkanych przez cywili i przeprowadzaniu ataków z tych miejsc na terytorium Izraela.