64 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
1. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)
1.1. Bułgarski handel z UE w pierwszym półroczu 2014 roku
Bułgarski Krajowy Instytut Statystyczny opublikował raport, w którym podsumowuje kontakty handlowe państwa z krajami UE w pierwszym półroczu 2014 roku. Według tych danych, w okresie styczeń-czerwiec br. eksport Bułgarii do krajów Unii wzrósł o 2,8 proc. w stosunku do tego samego okresu roku ubiegłego i wyniósł w sumie 12,6 mln lewów. Najważniejszymi partnerami handlowymi Bułgarii są Niemcy, Włochy, Rumunia, Grecja, Francja i Belgia, do których trafia 72,3 proc. bułgarskiego eksportu kierowanego do UE. Dane za czerwiec br. pokazują wzrost eksportu do UE o 10,6 proc. w stosunku do tego samego miesiąca roku ubiegłego. Najwyższy wzrost eksportu odnotowano w dziale tłuszczy i olejów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, największy spad odnotowano z kolei w dziale paliw kopalnych i smarów.
O 3,6 proc. zwiększył się import bułgarski z UE, którego wartość za pierwsze półrocze 2014 roku wyniosła 14,9 mld lewów. Najwięcej towarów Bułgarzy importują z Niemiec, Włoch, Rumunii, Grecji i Hiszpanii. Są to przede wszystkim gotowe do konsumpcji produkty. Największy spadek (o 13,4 proc.) odnotowano z kolei w dziale nieprzetworzonych produktów, nienadających się do konsumpcji (z wykluczeniem paliw).
1.2. Premier Chorwacji z wizytą w Macedonii
W ubiegły wtorek (9.09) chorwacki premier Zoran Milanowić udał się do Macedonii na spotkanie robocze ze swoim odpowiednikiem Nikołą Gruewskim oraz prezydentem państwa Dorgeo Iwanowem. Rozmowy dotyczyły przede wszystkim wzmocnienia bilateralnych relacji handlowych, które jak dotąd były podstawą dobrych stosunków dyplomatycznych między oboma krajami. Chorwacja wielokrotnie wspierała Macedonię w jej dążeniach do integracji z NATO oraz UE, gdzie Skopje boryka się z wieloma problemami, w tym konfliktem z Grecją dotyczącym nazwy państwa. Już podczas poprzedniego spotkania w Zagrzebiu w ubiegłym roku Milanowić wyraził nadzieję na szybkie rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych do UE oraz wyraził opinię, że Macedonia powinna być wówczas członkiem Sojuszu Północnoatlantyckiego.
1.3. Lider Republiki Serbskiej zaprzecza secesji od BiH
Prezydent Republiki Serbskiej (jednej z części składowych federacji Bośni i Hercegowiny) Milorad Dodik zaprzeczył, że chciał dokonać secesji republiki i ogłosić niepodległość w okresie, gdy Rosja dokonywała aneksji Krymu. Dodik stwierdził, że w perspektywie długookresowej Republika Serbska powinna wyjść z federacji, jednak podkreślił, że aktualnym celem jest umacnianie autonomii w ramach państwa.
Powodem deklaracji Dodika była publikacja raportu: „The Western Balkans and the Ukraine crisis – a changed game for EU and US policies?”, w którym stwierdzono, że Dodik planował oddzielenie Republiki Serbskiej od Bośni w momencie wybuchu kryzysu na Półwyspie Krymskim. Według tego materiału tylko premier Serbii Aleksander Vucić miał powstrzymać Dodika, odmawiając poparcia dla takiego kroku Banja Luki. Dementując tezy raportu, Dodik dodał, że całe zamieszanie jest wynikiem histerii Zachodu wobec Rosji i aneksji Krymu.
2. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska, Carmen Stachowicz)
2.1. Nowe sankcje USA przeciw rosyjskim koncernom
Stany Zjednoczone nałożyły kolejne sankcje na Rosję w konsekwencji działań Moskwy wobec Ukrainy. Sankcje skierowane są przeciwko sektorowi naftowemu, zbrojeniowemu oraz rosyjskim bankom – m.in. Sbierbankowi. Kroki podjęte przez USA mają spowodować całkowite wycofanie się osób wspierających ukraińskich rebeliantów z terytorium Ukrainy wraz ze sprzętem wojskowym, uwolnienie przetrzymywanych zakładników oraz utworzenie strefy buforowej na granicy rosyjsko-ukraińskiej.
Amerykańskie sankcje to wynik konsultacji z Unią Europejską. Ich celem jest zwiększenie oddziaływania na Rosję. Według amerykańskiej administracji, mogą zostać zniesione, jednak wcześniej Rosja musi wdrożyć w życie 12-punktowy plan porozumienia z Mińska.
2.2. Nowa brygada US Army będzie walczyć w cyberprzestrzeni
Stany Zjednoczone utworzyły pierwszą w historii jednostkę, której zadaniem ma być walka w cyberprzestrzeni. Wchodzące w jej skład zespoły będą zajmować się ochroną przed cyberatakami, a liczba żołnierzy do niej oddelegowanych w ciągu najbliższych dwóch lat zostanie podwojona. Rozmiar zespołów zostanie uzależniony od realizowanego działania, jednak najliczniejszymi grupami będą te biorące udział w działaniach bojowych lub operacjach ofensywnych. Działania US Army powodowane są wzrostem zagrożenia atakami cybernetycznymi skierowanymi w systemy uzbrojenia.
2.3. Zapowiedź zniszczenia kalifatu przez Stany Zjednoczone
Stany Zjednoczone przedstawiły plan strategii, która ma przyczynić się do zniszczenia stworzonego w Syrii i Iraku kalifatu. Prezydent Barack Obama zapowiedział ściganie terrorystów zagrażających USA bez względu na miejsce ich pobytu. Oznacza to, że Stany Zjednoczone nie wykluczają interwencji w Syrii – dotąd pomijanej przez amerykańską administrację – która również znajduje się pod panowaniem Państwa Islamskiego.
Amerykańska strategia powstała w przeciągu ostatnich dwóch tygodni i zakłada bombardowanie wojsk kalifatu oraz rozszerzenie nalotów na terytorium Syrii, jeśli działania takie będą konieczne. Dodatkowo Ameryka zapowiada rozszerzenie akcji wywiadowczych w celu zatrzymania setek ochotników planujących wstąpić w szeregi wojsk kalifatu. Strategia USA zakłada również dalszą pomoc humanitarną dla prześladowanej ludności lokalnej.
3. Afryka (Wojciech Gil)
3.1. WHO apeluje o międzynarodową pomoc w walce z ebolą
Międzynarodowa Organizacja Zdrowia ponownie zaapelowała do wspólnoty międzynarodowej o zwiększenie wysiłków w zwalczaniu wirusa eboli, który szczególnie dotknął państwa zachodnioafrykańskie. Według najnowszych statystyk w wyniku wirusa umarło już ponad 2,4 tys. osób, natomiast zakażonych ogółem zostało blisko 5 tys., jednak z zastrzeżono, iż faktyczny rząd wielkości może być nawet kilkukrotnie wyższy. Dyrektor WHO Margaret Chan poinformowała o konieczności zwiększenia liczby personelu operującego w Liberii, Sierra Leone oraz Gwinei, gdzie według niej brakuje ok. 1,6 tys. pracowników medycznych. Jako jedno z pierwszych państw pomoc zaoferowała Kuba, która zapowiedziała przysłanie jeszcze w październiku 165 lekarzy. Według ostatnich badań Międzynarodowego Funduszu Walutowego w krajach najbardziej dotkniętych wirusem wybuch epidemii spowodował spadek PKB o 3-4%.
3.2. Żołnierze Unii Afrykańskiej oskarżeni o nadużycia seksualne
Human Rights Watch oskarżyło żołnierzy służących w Somalii w ramach misji AMISOM (African Union Mission in Somalia) o liczne nadużycia seksualne, których mieli się dopuścić od 2013 r. Według organizacji w badanym okresie personel wojskowy dokonał przynajmniej 21 zbadanych przez HRW przypadków gwałtów i molestowania seksualnego. W opublikowanym raporcie wskazano na znacznie większą skalę problemu, apelując do rządów państw mających wkład w AMISOM o zwiększenie skuteczności zapobiegania przestępstwom seksualnym. Według Human Rights Watch ugandyjscy oraz burundyjscy żołnierze, którzy dokonali gwałtów, często wykorzystywali kobiety szukające schronienia lub pomocy w bazach wojskowych. W działającej od 2007 r. misji AMISOM obecnie służy 22 tys. osób z personelu wojskowego i policyjnego.
3.3. Rząd Mauretanii zmienia tydzień pracy
W Mauretanii przesunięty zostanie tydzień pracy. Do tej pory w zachodnioafrykańskim państwie dniami wolnymi były piątek i sobota, natomiast po zmianach weekend dla Mauretańczyków będzie zaczynał się w sobotę, a kończył w niedzielę. Podstawowym celem zmian jest poprawienie sytuacji gospodarczej kraju, bowiem większość partnerów gospodarczych Mauretanii używa systemu zachodniego. Dotychczas kraj ten kilkukrotnie próbował zreformować swój tydzień pracy, jednak m.in. z powodów religijnych nigdy nie okazało się to w dłuższej perspektywie wykonalne. Muzułmanie, dla których wolny do tej pory piątek jest dniem świętym, stanowią w Mauretanii prawie 100% populacji. Najnowsze reformy mają podnieść PKB kraju o kilkadziesiąt milionów dolarów rocznie.
