Witamy na stronie Klubu Jagiellońskiego. Jesteśmy niepartyjnym, chadeckim środowiskiem politycznym, które szuka rozwiązań ustrojowych, gospodarczych i społecznych służących integralnemu rozwojowi człowieka. Portal klubjagiellonski.pl rozwija ideę Nowej Chadecji, której filarami są: republikanizm, konserwatyzm, katolicka nauka społeczna.

Zachęcamy do regularnych odwiedzin naszej strony. Informujemy, że korzystamy z cookies.
Horyzont Jagielloński  1 września 2014

62 Horyzont Jagielloński

Horyzont Jagielloński  1 września 2014
przeczytanie zajmie 9 min

Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego „Horyzontu Jagiellońskiego”. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.

1. Polska (Bartosz Bieliszczuk)

1.1. Białystok: biznesmeni chcą stworzenia Gwardii Narodowej

Jak donosi prasa lokalna, białostoccy biznesmeni podczas konsultacji nt. Białostockiego Obszaru Funkcjonowania (w którego skład wchodzi Białystok i kilka sąsiednich gmin) wyszli z inicjatywą utworzenia 5-tysięcznej Gwardii Narodowej i wyposażenie jej w wyrzutnie rakiet. Biznesmeni zadeklarowali nawet chęć dozbrojenia oddziałów z prywatnych kieszeni. Jak mówił przedstawiciel Podlaskiego Klubu Biznesu: Białystok stał się miastem frontowym. Może się okazać, że jakiś konwój ciężarówek nagle wjedzie do nas, a w drodze powrotnej wywiezie z naszych fabryk urządzenia i maszyny. By zwiększyć bezpieczeństwo miasta, należy powołać Gwardię Narodową.

1.2. Zmarł wiceszef Służby Wywiadu Wojskowego

Po nagłej chorobie zmarł płk Jacek Połujan, zastępca szefa SWW. Według doniesień medialnych śmiertelna dla oficera okazała się tropikalna choroba, której nabawił się podczas jednej ze swoich misji. Jak podaje MON, zmarły był odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Wojskowym Krzyżem Zasługi oraz Złotym Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju.

1.3. Baza NATO w Polsce?

Otrzymujemy sprzeczne informacje ws. ewentualnego rozmieszczenia baz Sojuszu w Polsce. Niedawno jeden z doradców Białego Domu poinformował, że nie przewiduje się rozlokowania baz w państwach bałtyckich lub Polsce, gdyż naruszało by to umowę z Rosją. Bazom sprzeciwiał się także Berlin. Jednak według ostatnich doniesień niemieckich mediów, podczas wrześniowego szczytu Sojusz ma zadecydować o lokalizacji 5 nowych baz – w Polsce, Rumunii, na Litwie, Łotwie i w Estonii.

2. Europa (Paula Trzuskolas)

2.1. Norweskie spółki naftowe celem ataku hakerów

50 spółek naftowych z Norwegii padło ofiarą cyberataku, a o podobnej możliwości poinformowano ponad 250 następnych. Głównym celem hakerów był norweski gigant, Statoil. Według doniesień medialnych władze Norwegii mają podejrzenia co do tożsamości sprawcy lub sprawców, jednak nie chcą ujawniać żadnych informacji.

2.2. Niemiecki wywiad szpiegował Turcję od 1976 roku

Tygodnik „Focus” ujawnił, że sprawa niemieckich podsłuchów w Turcji wyglądała jeszcze gorzej, niż do tej pory przedstawiono to opinii publicznej – Niemcy nie podsłuchiwali tego kraju od 2009 r., ale od 1976 r., decyzją Helmuta Schmidta. Sprawa ta jest kontrowersyjna, bowiem oba państwa są sojusznikami w NATO. Niektórzy niemieccy politycy uważają jednak, że podsłuchy mają swoje uzasadnienie. Hans Peter-Uhl (CDU) mówi o handlu ludźmi, terroryzmie i handlu narkotykami: Musimy wiedzieć, co do nas przychodzi od starającej się o przyjęcie do UE Turcji. Biorąc pod uwagę, że wśród Turków drastycznie spada chęć dołączenia do Unii Europejskiej (do której kandydują od lat 60.), takie zachowanie może ostatecznie zniechęcić Turcję do Europy.

2.3. Finlandia rozważa umożliwienie wejścia wojskom NATO na swoje terytorium

Finlandia chce podpisać porozumienie, które wzmocniłoby współpracę z NATO. Oznacza to łatwiejsze wejście wojsk koalicji na terytorium państwa. Minister obrony Finlandii Carl Haglund powiedział, że porozumienie będzie głównie zorientowane na kwestie manewrów, ale będzie również służyło pomocy przy klęskach żywiołowych i międzynarodowych konfliktach. Konsultacje nad takim porozumieniem trwały ponad 10 lat. Podjęcie ostatecznej decyzji z pewnością przyspieszył konflikt na Ukrainie i poczucie zagrożenia ze strony Rosji; podobne ruchy zostały wykonane też w Szwecji.

3. Wschód (Adrian Koładka)

3.1. Warunki zniesienia rosyjskiego embarga

Wicepremier FR Arkadij Dworkowicz oświadczył, iż nałożone embargo może zostać zniesione, jeśli Rosja uzna, że miną zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego. Zdaniem Dworkowicza zastosowane przez Moskwę narzędzia polityki handlowej miały na celu właśnie zapewnienie bezpieczeństwa państwa. Polityk podkreślił, że ewentualna decyzja o zlikwidowaniu ograniczeń w imporcie towarów będzie zależna od zachowania partnerów zagranicznych.

3.2. Sieczin wygrywa proces z „Wiedomostiami”

Sąd w Moskwie uwzględnił powództwo szefa Rosnieftu Igora Sieczina wytoczone przeciwko „Wiedomostiom” w związku z naruszeniem jego dobrego imienia. Chodzi tu o opublikowane na łamach gazety stwierdzenie, że Sieczin podejmuje decyzje za organy państwa, posługując się dywidendami naftowego koncernu. Sąd uznał je za niezgodne z prawdą. „Wiedomosti” broniło się, argumentując, że będące przedmiotem sporu określenia były jedynie własną opinią autora, nie materiałem o charakterze informacyjnym. Przedstawiciele gazety zamierzają zaskarżyć wyrok.

3.3. Pogorszenie prognoz rozwoju gospodarczego Rosji

Ministerstwo Rozwoju Gospodarczego FR skorygowało majową prognozę rozwoju ekonomicznego Rosji na okres 2014-2017. Przyczyną korekt jest przedłużający się geopolityczny konflikt z Zachodem. Zmiany oszacowań dotyczą zwłaszcza lat 2014-2015: wzrośnie inflacja, zmniejszy się konsumpcja, popyt inwestycyjny pozostanie niewielki. Oleg Zasow, dyrektor jednego z departamentów Ministerstwa, wyjaśnił, że różnice w stosunku do ostatnich oszacowań wynikają m. in. z dodatkowych zachodnich sankcji, których wtedy nie przewidziano.

3.4. Inauguracja gazociągu Rumunia-Mołdawia

Ukończono gazociąg Iasi-Ungheni, łączący mołdawski system przesyłowy z systemem rumuńskim. Projekt umożliwi zmniejszenie zależności Kiszyniowa od rosyjskich surowców. Obu państwom pozostała jeszcze do ustalenia cena za gaz. Premier Mołdawii Iurie Leanca wyraził nadzieję, iż będzie ona niższa od tej oferowanej przez rosyjski Gazprom.

3.5. Wybory prezydenckie w Abchazji

Gruziński premier Irakli Garibaszwili, zapytany o stanowisko Tbilisi w sprawie abchaskich wyborów, stwierdził: Wydaje mi się, że nie powinienem tego komentować, ponieważ wybory te od samego początku były uznawane za bezprawne, dlatego nie mogę się do nich odnieść na poważnie. W opinii prezydenta Giorgi Margwelaszwilego wybory to kolejna próba legitymizacji okupacji.

Prezydent-elekt Raul Chadżimba otrzymał gratulacje od Władimira Putina. Ponadto Kreml zapewnił o gotowości do wzmocnienia przyjacielskich stosunków z Abchazją.

NATO i UE nie uznały abchaskich wyborów. Analogicznie postąpiły USA – Departament Stanu podkreślił, że dla Waszyngtonu Abchazja i Osetia Południowa są integralnymi częściami Gruzji. Elekcji nie uznały także Ukraina i Azerbejdżan.

3.6. Nazarbajew o możliwości wystąpienia Kazachstanu z EUG

Prezydent Nursułtan Nazarbajew oświadczył, że jeśli członkostwo w EUG zagrozi suwerenności Kazachstanu, to Republika będzie gotowa do wystąpienia z niej. Zdaniem Nazarbajewa EUG nie opiera się na rosyjskiej dominacji, lecz na konsensusie i równych prawach wszystkich członków. Podkreślił, iż ugrupowanie ma charakter „czysto ekonomiczny”.

4. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)

4.1. Rekordowo wysoka korupcja w Bułgarii

Stopień korupcji w bułgarskiej administracji osiągnął najwyższy od 15 lat poziom – jak wynika z dorocznego raportu Centrum Badań nad Demokracją. Według autorów prawie 30% (1,9 mln) Bułgarów brało udział w jakiejś formie korupcji w zamian za wykonanie określonej usługi przez pracowników administracyjnych. Zjawisko to nasiliło się szczególnie po 2012 roku. W latach 2009-2012 miało tendencję zniżkową, głównie dzięki wzmożonym kontrolom i wyższym karom za naruszanie przepisów. Zdaniem autorów dokumentu aktualny poziom skorumpowania bułgarskich instytucji państwowych znacznie przewyższa średnią w UE, a sytuację pogarsza fakt, że kraj nie posiada efektywnych mechanizmów przeciwdziałania temu zjawisku. Według raportu wzrosła również gotowość samych Bułgarów do uczestnictwa w korupcji, a także przekonanie obywateli, że instytucje państwowe i lokalne będą wywierać nacisk w celu uzyskania korzyści. Przekonanie takie żywi aż 94% obywateli.

4.2. Prezydent Rumunii wzywa NATO do większego zaangażowania na Morzu Czarnym

Rumuńska głowa państwa Traian Basescu wezwała kraje NATO do większego zaangażowania w Europie Środkowo-Wschodniej, szczególnie na Morzu Czarnym, w związku z pogłębiającym się kryzysem i wojną we wschodniej Ukrainie. Zdaniem Basescu siły sojuszu powinny wprowadzić na obszar akwenu okręty wojenne, których zadaniem byłoby zniechęcenie Rosji do podejmowania kolejnych agresywnych działań w regionie. Prezydent zwrócił uwagę, że wojna na wschodzie Ukrainy może stać się – jak poprzednio Naddniestrze, Górski Karabach i Abchazja – kolejnym zamrożonym konfliktem, który Moskwa będzie wykorzystywała dla destabilizacji państw sąsiednich. Basescu wezwał Zachód do podjęcia szerzej zakrojonych działań, które wyszłyby poza formułę zwykłych oświadczeń, mając na myśli konieczność dozbrojenia strony ukraińskiej w toczącym się konflikcie. Dodał też, że konieczne jest wprowadzenie bardziej zdecydowanych i różnorodnych sankcji wobec Rosji.

5. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska, Carmen Stachowicz)

5.1. Kanada gotowa bronić swoich interesów w Arktyce

Szef MSZ Kanady John Baird w wywiadzie udzielonym duńskiej prasie powiedział, że widząc postępującą rosyjską militaryzację Arktyki, wolałby obniżyć poziom zagrożenia i doprowadzić do deeskalacji. Nie wyklucza jednak odmiennego scenariusza i deklaruje gotowość obrony narodowych interesów, również siłą. Kanada, Dania, Rosja, USA i Norwegia są członkami Rady Arktycznej; Baird wzywa je do konstruktywnego dialogu.

Z kolei Władimir Putin oświadczył w piątek, że Rosja musi zwiększyć aktywność w Arktyce nie tylko przez wzgląd na surowce, ale również na wiele innych interesów, jak chociażby transport. Dodał, że w norweskiej strefie Arktyki znajduje się wiele amerykańskich łodzi podwodnych, które będąc pod lodem są niewykrywalne, a pociski z nich wystrzelone osiągną cele w Moskwie w przeciągu 15-16 minut. Dlatego Rosja – w opinii Putina – musi powrócić do Arktyki gospodarczo i militarnie, by zaprowadzić tam pokój, ale „wojskowy”.

5.2. Ambasador USA o działaniach NATO wobec Rosji

„Szczytem cynizmu” ambasador USA w Polsce, Stephen Mull, określił wypowiedź Władimira Putina dotyczącą przypadkowego przebywania na terytorium Ukrainy rosyjskich żołnierzy. Według Mulla, Stany Zjednoczone wraz z unijnymi partnerami powinny dążyć do poszerzenia sankcji wobec Rosji. Okazją do dalszych rozmów na ten temat ma być przyszłotygodniowy szczyt NATO, gdzie podjęta ma zostać decyzja odnośnie do sprzedaży broni dla Ukrainy. Według Mulla dostawa broni dla Ukraińców może być pretekstem do wkroczenia wojsk rosyjskich na terytorium Ukrainy. Szczyt NATO w Newport zostanie poprzedzony wizytą prezydenta Baracka Obamy w Estonii, który ma zapewnić o amerykańskich gwarancjach bezpieczeństwa dla sojuszników Stanów Zjednoczonych.

5.3. Stany Zjednoczone podejrzewają Rosję o ataki na JPMorgan

W wyniku ataku rosyjskich hakerów na holding finansowy JPMorgan Chase&Co, który miał miejsce w połowie sierpnia, doszło do utraty danych z ważnymi informacjami. Z tego powodu FBI rozważa akcję odwetową oraz bada, czy ostatnie próby infiltracji europejskich banków przez hakerów są powiązane z atakiem. Sposób jego przeprowadzenia według amerykańskich agencji wskazuje na rosyjski rząd lub hakerów z terytorium Europu Wschodniej. Ataki na JPMorgan mogą być wynikiem zablokowania płatności z rosyjskiej ambasady, do których doszło w wyniku sankcji, jakie Stany Zjednoczone nałożyły na Rosję.

6. Afryka (Wojciech Gil)

6.1. WHO ostrożna wobec danych nt. Eboli

Światowa Organizacja Zdrowia wydała komunikat o prawdopodobieństwie rozprzestrzeniania się wirusa Eboli, który może ostatecznie dotknąć nawet 20 tys. osób. Według najnowszych statystyk, podanych przez organizację w ubiegłym tygodniu, liczba zgonów spowodowanych infekcją wyniosła 1 552 przypadki, natomiast liczba zanotowanych zakażeń osiągnęła poziom 3 069 osób. WHO zastrzegła jednak, że statystyki nie uwzględniają zakażonych osób niepoddanych badaniom. Ogłosiła ponadto plan zminimalizowania skutków wirusa, na którego realizację w okresie dziewięciu miesięcy wymagane będzie blisko 490 milionów USD. W związku z kryzysem epidemiologicznym w Zachodniej Afryce, większość linii lotniczych zawiesiła swoje regularne loty m.in. do Liberii oraz Sierra Leone, co utrudnia prowadzenie skutecznej walki z infekcją.

6.2. Premier Lesotho uciekł z kraju

Dotychczasowy szef rządu Lesotho, Tom Thabane, uciekł do Republiki Południowej Afryki po rzekomej próbie zamachu stanu dokonanej przez armię. O udział w operacji został przez niego oskarżony wicepremier kraju – Mothet Joa Metsing, który zaprzeczył próbie siłowego przejęcia władzy. Rzecznik prasowy Lesotyjskich Sił Obronnych również odrzucił doniesienia Thabanego, przyznając jedynie, że miała miejsce wymiana ognia w Maseru, jednak po zaprowadzeniu porządku wojsko wróciło do baz. Do wydarzeń odniósł się rząd jedynego sąsiada Lesotho – RPA, który zapowiedział brak akceptacji dla zmiany władzy przeprowadzonej w sposób niekonstytucyjny. Ostatnia eskalacja napięć jest głównie skutkiem niestabilnej sytuacji wewnętrznej kraju, m.in. w czerwcu br. zawieszony został parlament centralny.

6.3. Somalia: rząd odzyskał kluczowe miasto na wschodzie kraju

Siły zbrojne Somalii odzyskały kontrolę nad kluczowym miastem – Bulomarer, znajdującym się 120 km na południe od stolicy kraju, Mogadiszu. W wyniku ofensywy rządowej, wspieranej przez siły Unii Afrykańskiej, zdobyto także okoliczne miejscowości ulokowane przy Oceanie Indyjskim. Wojskowa operacja zbiegła się czasowo z zamachem dokonanym przez Asz–Szabab na budynki centrali somalijskiego wywiadu, w konsekwencji którego zginęło przynajmniej siedmiu napastników.