Witamy na stronie Klubu Jagiellońskiego. Jesteśmy niepartyjnym, chadeckim środowiskiem politycznym, które szuka rozwiązań ustrojowych, gospodarczych i społecznych służących integralnemu rozwojowi człowieka. Portal klubjagiellonski.pl rozwija ideę Nowej Chadecji, której filarami są: republikanizm, konserwatyzm, katolicka nauka społeczna.

Zachęcamy do regularnych odwiedzin naszej strony. Informujemy, że korzystamy z cookies.
Horyzont Jagielloński  14 lipca 2014

55 Horyzont Jagielloński

Horyzont Jagielloński  14 lipca 2014
przeczytanie zajmie 21 min

Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.

Rekomendowane publikacje

Center for Security Studies (CSS) War Risks in AsiaDeciphering 1914

Autorzy rozpatrują trafność analogii współczesnej sytuacji geopolitycznej w Azji do sytuacji geopolitycznej w Europie w 1914 r., biorąc pod rozwagę ryzyko wybuchu wojny. Okazuje się, że jest ona adekwatna tylko częściowo: w przypadku porównywania Chin z Cesarstwem Niemieckim. Zdaniem autorów to właśnie polityka Pekinu może stać się przyczyną konfliktu zbrojnego.

Amnesty International Abduction and torture in Eastern Ukraine

Publikacja dotyczy porwań, tortur oraz innych form maltretowania, jakich dopuścili się separatyści i prorosyjskie bojówki na terenie Wschodniej Ukrainy. Wg. AI tego typu czyny dotknęły już setek osób. Organizacja postuluje też, by po zakończeniu konfliktu władze ukraińskie efektywnie wyjaśniły wszystkie sprawy związane z naruszeniami praw człowieka przez, co ważne, obydwie jego strony.

Center for Strategic & International Studies The NewGreat Gamein the Middle East: Looking BeyondtheIslamic Stateand Iraq

Autor postuluje szersze spojrzenie amerykańskiej administracji na obecną sytuację w Iraku, argumentując, że jej źródła sięgają poza jego granice. Zwraca też uwagę na tendencje strategiczne, które mogą wciągnąć USA w „Wielką Grę” na Bliskim Wschodzie z Rosją, a prawdopodobnie także z Chinami. Owa „Gra” cechować się będzie wysokim skomplikowaniem i niepewnością, wymagając od Waszyngtonu „strategicznej cierpliwości i realizmu”.  

1. Europa (Paula Trzuskolas)

1.1. Wielkie zmiany rządzie Camerona

David Cameron planuje w przyszłym tygodniu dokonać największych, jak do tej pory, zmian w swoim rządzie. Rewolucjom będzie przyświecała zasada: więcej kobiet i młodych. Brytyjski premier planuje wysłać na emerytury tzw. „old lags”, czyli tych polityków, którzy działają już od ponad kilkudziesięciu lat. Ma to zapewnić Torysom przed następnymi wyborami nowocześniejszy wizerunek i przyciągnąć młody elektorat.

1.2. Fuzja dwóch największych islandzkich firm sektorze rybołówstwa

Islandzka Federacja Właścicieli Statków Rybackich (LÍÚ) i Federacja Zakładów Przetwórstwa Rybnego (SF) planują zjednoczyć się do końca bieżącego roku. Ma to być drogą do wspólnego sprostania nowym wyzwaniom w sektorze rybołówstwa i mówienia silnym, jednolitym głosem. Ustalenia w tej sprawie pomiędzy stronami mają trwać przez najbliższe kilka miesięcy.

1.3. Katalonia chce zakaz unoszenia burek

Rząd Katalonii ma w planach działania mające na celu wprowadzenie zakazu noszenia burek oraz innych elementów stroju, zasłaniających twarz, kierując się „bezpieczeństwem publicznym”. Takie debaty rozpoczęły się już w 2013 r., jednak próby wprowadzenia zakazu przez kilka hiszpańskich miast, kończyły się sprawami w sądzie, rozstrzyganymi na niekorzyść urzędników. Teraz, po wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Francji, głoszącym, że zakaz noszenia chust i burek nie był niezgodny z prawem, przed Katalonią „otwierają się nowe perspektywy”, jak powiedział kataloński minister, Ramon Espadaler.

1.4. Finlandia bez papierosów do 2040 roku?

Mimo, że brzmi to, jak wizja rodem z science-fiction, Finlandia do 2040 r. ma być całkowicie wolna od papierosów. Susanna Huovinen, minister opieki zdrowotnej i socjalnej, chwali się sukcesami w ograniczeniu liczby palaczy. Ponadto, mają być podjęte następne kroki – wzrost podatku dotyczącego wyrobów tytoniowych, walka z czarnym rynkiem, liczne zakazy palenia w coraz większej ilości miejsc, pomoc dla uzależnionych oraz sprzedaż papierosów w zwykłych, mało atrakcyjnych dla klienta opakowaniach. Prawdą jest, że liczba palaczy w krajach nordyckich spada od lat. Czy uda się jednak kompletnie wyeliminować zjawisko?

2. Grupa Wyszehradzka (Joanna Babiarz, Paula Trzuskolas)

2.1. Dostawa gazu na Ukrainę we wrześniu

Jesienią Ukrainie będzie dostarczany gaz z Unii Europejskiej na mocy zawartej w kwietniu umowy pomiędzy Słowacją a Ukrainą. Gazociąg Vojany będzie zaspokajał 20% energetyczne zapotrzebowanie Ukrainy dostarczając rocznie 10 miliardów metrów sześciennych gazu do roku 2019. Istnieje jeszcze możliwość zwiększenia tego wolumenu do 16,5 miliarda metrów sześciennych zimą poprzez dostawy mniejszymi gazociągami z Polski oraz Węgier. Umowa słowacko-ukraińska jest próba uniezależnienia się Ukrainy od dostaw z Rosji.

2.2.Komisja Europejska zajmie się planami budowy elektrowni Paks

Lider partii „Dialog na rzecz Węgier” Benedek Jávor poinformował w ostatni piątek, że zwrócił się z pytaniem do KE o zbadanie zgodności z prawem europejskim budowy elektrowni atomowej w Paks. Jávor, znający zawiłości w systemie prawnym Unii, chce sprawdzić czy w jakiś sposób nie wspiera on generalnego wykonawcy, czyli Rosatomu a dyskryminuje potencjalnych lokalnych podwykonawców. Węgierski europoseł chce wywołać ogólnonarodową debatę i przekonać Węgrów o tym, jak ważne jest to przedsięwzięcie, o którym oni powinni decydować – jak i za ile zostanie wybudowana elektrownia. Umowa o współpracy energetycznej między Rosją a Węgrami została podpisana w styczniu tego roku.

2.3.Węgry otwierają zamykają swoje placówki dyplomatyczne

Rzeczniczka spraw zagranicznych, Anna Nagy poinformowała na konferencji prasowej w ubiegły wtorek, że 1 stycznia przyszłego roku zostaną otwarte 2 ambasady w Mongolii oraz w Ekwadorze oraz cztery konsulaty generalne – w rosyjskim Kazaniu, niemieckim Stuttgarcie i Düsseldorfie oraz wietnamskim Ho Chi Minh. Jednocześnie zostaną zamknięte placówki na Cyprze oraz Estonii.

2.4.Republika Czeska drugim najbardziej atrakcyjnym krajem dla Niemiec

W badaniu przeprowadzonym na mocy porozumienia izb gospodarczych Czech oraz Niemiec, Czechy zajęły drugie miejsce w rankingu najbardziej atrakcyjnych krajów Europy Środkowej oraz Wschodniej dla niemieckich inwestorów. Do tej pory, w latach 2006-2012 Republika Czeska zajmowała pierwsze miejsce – od roku 2013 to miejsce zajmuje Polska. W ankiecie respondenci oceniali m. in. kwalifikacje kadr, system szkoleń, infrastrukturę czy motywacje pracowników.

3. Wschód (Adrian Koładka)

3.1. Miedwiediew: Rosja Serbia gotowe do podpisania umowy sprawieSouthStream

Premier Dmitrij Miedwiediew oświadczył, że „Rosja i Serbia są gotowe do podpisania umowy w sprawie South Stream”. Szef serbskiego rządu Aleksandar Vučić stwierdził z kolei, że na drodze stoją „tylko kwestie techniczne, ale są one rozwiązywane niezwłocznie”. Miedwiediew podkreślił „priorytetowy charakter” gazociągu, „ważnego zwłaszcza w kontekście kryzysu ukraińskiego”. Wyraził także nadzieję, że podpisanie umowy „pomoże zapewnić stabilne dostawy gazu dla europejskich konsumentów”.

3.2. Rosjanie zaczynają odczuwać negatywne skutki aneksji Krymu

 Patriotyczne uniesienie wywołane aneksją Krymu pozostaje w społeczeństwie rosyjskim nadal silne, jednak zaczynają dawać o sobie znać związane z nią problemy gospodarcze. Początkowo Rosjanie chętnie udzielali wsparcia nowemu terytorium, obecnie jednak, w związku m. in. z rosnącymi cenami i postępującą stagnacją płac (co z kolei obniża poziom realnego dochodu do dyspozycji), chęci te słabną. Rządowy plan przekazania na rozwój Krymu kwoty od 800 mld do 1 bln rubli (23-30 mld dol.) może napotkać opór społeczny. By społeczeństwo odczuło wspomniane negatywne zjawiska musi co prawda upłynąć czas, jednakże nie zmienia to faktu, iż może to stanowić poważny problem dla Władimira Putina.

3.3. Wspólny rynek ropy gazu EUG

Daniał Achmetow, minister energii i infrastruktury Euroazjatyckiej Komisji Gospodarczej, oświadczył, że oczekuje się, iż wspólny rynek ropy i gazu EUG zostanie rozwinięty w 2016 r. Dodał, że w styczniu 2018 r. gotowy będzie program wspólnego rynku ropy, którego implementacja winna się zakończyć w 2024 r. Podpisanie Traktatu powołującego wspólny rynek ropy i gazu Rosji, Białorusi i Kazachstanu planowane jest na 2025 r. Obok wspólnego rynku ropy i gazu rozpoczęto także prace nad utworzeniem wspólnego rynku energii elektrycznej. Rynek miałby zacząć działać w 2019 r., przy czym zdaniem Achmetowa prezydenci Rosji, Białorusi i Kazachstanu powinni podpisać stosowne dokumenty 1 lipca 2015 r.

3.4. Grupa BRICS planuje utworzenie Nowego Banku Rozwoju

Minister finansów Rosji Anton Siłuanow ogłosił, że przywódcy państw grupy BRICS planują na szczycie w Brazylii (14 – 16 lipca br.) podpisać umowę powołującą Nowy Bank Rozwoju o kapitale wynoszącym 100 mld dol. Sam pomysł utworzenia Banku został zgłoszony podczas szczytu grupy w RPA w 2012 r., jednakże nie osiągnięto porozumienia w kwestii kapitału. Siłuanow zaznaczył, że Bank „jest otwarty na uczestnictwo państw członkowskich ONZ, jednakże udziały grupy BRICS nie mogą być niższe niż 55%”. Instytucja ma rozpocząć działalność w przyszłym roku, a jej zadaniem jest finansowanie projektów infrastrukturalnych w państwach członkowskich.

3.5. Niespokojnie na granicy kirgiskotadżyckiej

10 lipca na posterunku granicznym Tamdyk (Kirgistan) doszło do strzelaniny między kirgiskimi a tadżyckimi funkcjonariuszami straż granicznych. Wg. Straży Granicznej Kirgistanu incydent został sprowokowany „bezprawnym zachowaniem obywateli Tadżykistanu”. Pomimo, że zaprzestano ostrzału, sytuacja na granicy pozostaje napięta.

4. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)

4.1. Rocznica masakry Srebrenicy

Mieszkańcy Bośni i Hercegowiny obchodzą rocznicę masakry już po raz dziewiętnasty. Co roku podczas wspólnych obchodów rodziny pomordowanych oraz świadkowie tamtych wydarzeń dokonują pochówku kolejnych ciał, które udało się zidentyfikować. Tylko w tym roku pochowano szczątki 175 zamordowanych mężczyzn. W ceremonii nie brali udziału politycy, poza prezydentem miasta Srebrenica, który w swoim przemówieniu przypomniał, że na identyfikację czeka jeszcze około 2000 innych zwłok. Do masakry doszło w dniach 12-16 lipca 1995 roku w pobliżu miasta Srebrenica, choć do historii przeszła ona właśnie pod taką nazwą. W ciągu tych kilku dni oddziały serbskie wymordowały około 8000 muzułmanów, często stosując metodę strzału w tył głowy. Masakra w Srebrenicy uznawana jest za jedno z największych ludobójstw w XX wieku, co potwierdziły również dwa niezależne wyroki trybunałów międzynarodowych.

4.2. Kolejny statek nielegalnymi imigrantami zatonął na morzu Marmara

W toku akcji ratunkowej, przeprowadzonej przez grecką straż przybrzeżną, udało się uratować 18 osób, w tym jedno dziecko. Podejrzewa się, że odpowiedzialni za transport uszkodzili łódź, którą transportowali imigrantów, aby wymusić podjęcie decyzji o rozpoczęciu akcji ratunkowej przez stronę grecką. Minister handlu morskiego Grecji już wcześniej nakazał obserwację łodzi, w związku z katastrofą innej jednostki, w której śmierć poniosło kilka osób. Nie wiadomo, jakiego pochodzenia są imigranci ze względu na brak dokumentów tożsamości.

Do podobnego incydentu doszło maju 2014 roku, kiedy to w pobliżu wyspy Samos zatonęły dwa statki z nielegalnymi imigrantami. Z grupy około 60 osób śmierć poniosły aż 22, w tym również kilkoro dzieci. Oba incydenty wskazują, że Grecja nadal pozostaje krajem, przez który najwięcej nielegalnych imigrantów próbuje przedostać się do Europy.

5. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska, Carmen Stachowicz)

5.1.Najdroższe samoloty USA uziemione po raz trzeci

Pomimo planów wydania 399 miliardów dol. na samolot nowej generacji przez Pentagon, podał on informacje o trzecim już uziemieniu całej floty F-35 Join Strike Fighter. Głównym powodem dla którego samoloty wojskowe są nieużyteczne, jest problem z silnikiem podczas ich lotu i lądowanie awaryjne jednego z pilotów jakie miało miejsce w ostatnich dniach. Jednak ani Pentagon, ani producent F-35, Lockheed Martin – jeden z rywali Boeinga, nie są tym faktem zmartwieni, co pokazują plany wydatków Pentagonu, uwzględniające zakup 2443 maszyn. Sam producent również nie przejmuje się problemami, ponieważ produkcja samolotów rozmieszczona jest na terenie całych Stanów Zjednoczonych, a politycy chcąc utrzymać poparcie wyborców będą dążyć do zachowania programu produkcji maszyn.

F-35 to samolot przeznaczony zarówno dla Marines jak i Marynarki Wojennej oraz Sił Powietrznych. Państwami, które mają udział w budowie samolotów i planują jego zakup są: Kanada, Australia, Wielka Brytania czy też Włochy. Nowy model F-35, kosztujący 112 milionów dol. za sztukę, to najdroższy zbudowany samolot, którego zakup pomimo podziału w Kongresie, nadal jest przez niego finansowany .

5.2.Syn rosyjskiego polityka zatrzymany przez USA za cyber przestępczość

Z powodu oskarżenia przez stronę amerykańską o kradzież danych dot. kart kredytowych, 5 lipca doszło do zatrzymania Romana Waleriewicza Sielezniowa. Według resortu bezpieczeństwa narodowego USA, Secret Service zatrzymała podejrzanego za jego działalność w latach 2009-2011 i oskarżenia, jakie stan Waszyngton wysunął wobec niego w 2011 roku: oszustwa bankowe, uzyskiwanie informacji z chronionego komputera czy też kradzież tożsamości.

Według Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rosji, zatrzymany to syn deputowanego do Dumy Państwowej Waleija Sielezniowa, a działania Waszyngtonu to ignorowanie umowy dwustronnej o wzajemnej pomocy w sprawach karnych. Takie postępowanie według strony rosyjskiej jest równoznaczne z porwaniem obywatela Rosji.

6. Afryka (Wojciech Gil)

6.1.Atak na pałac prezydencki Mogadiszu

Aktywiści powiązanej z Al – Kaidą somalijskiej organizacji terrorystycznej Al – Shabab, przeprowadzili szturm na pałac prezydencki w stolicy kraju, Mogadiszu. Pomimo obecności wojsk rządowych oraz Unii Afrykańskiej, fundamentalistom udało się wedrzeć na teren kompleksu, tzw. Villa Somalia. Według policyjnych źródeł, podczas ataku (w budynkach przebywali m.in. somalijski premier oraz spiker parlamentu) zginęło dziewięć osób. Dwugodzinny, zakończony fiaskiem terrorystów szturm spotkał się ze zdecydowaną krytyką m.in. Stanów Zjednoczonych. Na skutek wydarzeń w Mogadiszu, odwołani zostali szefowie policji oraz wywiadu Somalii – Abdihakim Saaid i Bashir Gobe.

6.2. Sudan Południowy: rośnie zagrożenie cholerą

W najmłodszym państwie świata narasta niebezpieczeństwo związane z coraz szerzej występującą epidemią cholery. Jak apelują pracownicy organizacji „Save the Children”, katastrofa epidemiologiczna będzie się pogarszać wraz ze wzrostem intensywności opadów w porze deszczowej. Dotychczas, od początku wybuchu fali cholery w maju br., zachorowało na nią ok. 2600 osób, natomiast ok. 60 poniosło śmierć. Obecność epidemii wykryto w 9 (spośród 10) stanach. Walce z chorobą w Sudanie Południowym nie pomaga wewnętrzna sytuacja polityczno – gospodarcza, m.in. w grudniu 2013 r. wybuchł konflikt skoncentrowany wokół prezydenta Salvy Kiira oraz jego byłego zastępcy, Rieka Machara. Kryzys ten spowodował ucieczkę ok. 400 tys. obywateli poza Sudan Południowy, natomiast ok. milion osób zmusił do emigracji wewnętrznej, co zaowocowało w konsekwencji pogłębieniem się katastrofy humanitarnej w tym kraju.

6.3. Hakerzy zakłócili przebieg rejestracji na wybory Tunezji

Tunezyjska komisja wyborcza ogłosiła przeprowadzenie ataków hakerskich na system rejestracji osób deklarujących udział w jesiennych wyborach. Tunezyjczycy, którzy wybierać będą prezydenta państwa (23 listopada) i członków parlamentu (26 października), mogą w tym roku po raz pierwszy zapisywać się na listy głosujących poprzez Internet, co ma według władz zwiększyć frekwencję wyborczą. Pomimo tych wysiłków, jak dotąd tylko ok. 100 tys. uprawnionych zgłosiło się do głosowania. Niektórzy usprawiedliwiają niski wynik m.in. trwającym od końca czerwca ramadanem.

7. Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska)

7.1. Chiny, Xinjiang: 32 osoby skazane za terroryzm

Sądy w chińskiej prowincji Xinjiang skazały 32 oskarżone osoby pod zarzutem korzystania z telefonów komórkowych i mediów społecznościowych w celu przechowywania, pobierania i rozpowszechniania treści ekstremistycznych oraz związanych z terrorem. Uznano je również za winne organizowania i dowodzenia grupami terrorystycznymi, konstruowania urządzeń wybuchowych oraz „podsycania nienawiści etnicznej i uprzedzeń”. Trzy z nich skazano na dożywocie, pozostali otrzymali wyroki od 4 do 15 lat więzienia. Chińskie władze oskarżyły zbrojne grupy ujgurskie o rosnącą liczbę brutalnych ataków w kraju. W poprzednim miesiącu skazano 9 innych osób na śmierć w tym okręgu. Xinjiang, w którym 45% populacji stanowią muzułmańscy Ujgurzy to obszar spięć i niepokojów. Polityka władz centralnych jest krytykowana za kulturowe i religijne represje oraz ekonomiczne nierówności.

7.2. Eksperci Waszyngtonu wzywają Biały Dom do większej stanowczości wobec Chin

Eksperci z Waszyngtonu domagają się ostrzejszej akcji w USA w celu przeciwdziałania chińskiej agresji na Morzu Południowochińskim, komentując spotkanie na wysokim szczeblu w Pekinie, które pokazało przepaść w postrzeganiu sporów terytorialnych przez obie strony. Prelegenci konferencji zorganizowanej przez Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych przyjęli w znacznej mierze konfrontacyjny ton, proponując USA przeprowadzenie pokazu siły oraz  pociągnięcie do konsekwencji Chin za wszelkie działania prowokacyjne. Kongresman Mike Rogers, określił chińskie działania na Morzu Południowochińskim jako „żarłoczną, nagą agresję”. Ostrzegł, że bezczynność przyniesie „śmierć przez tysiąc cięć”. Wezwał on do bardziej bezpośredniego i agresywnego działania oraz wsparcia sojuszników w regionie. Na koniec dwudniowego Strategicznego i Gospodarczego Dialogu (SED) w Pekinie, Chiny odrzuciły wezwania USA o stosowanie się do prawa międzynarodowego w rozwiązywaniu sporów terytorialnych, prosząc USA o nieprzyjmowanie stanowiska. Pomimo wielowymiarowej krytyki, eksperci wyrazili obawy, co do tego czy USA mogą w obecnej sytuacji zrobić coś więcej niż prowadzić rozmowy.

7.3. Rosyjski doradca: USA powinny obawiać się sojuszu chińskorosyjskiego

Według dyrektora Instytutu na rzecz Demokracji i Współpracy z Nowego Jorku Andranika Migranyana Stany Zjednoczone ochładzają relacje z Rosją, przez co wpędzają je w większą współpracę z Chinami. Autor komentarza dla „The National Interest” jest doradcą Kremla. Przekonuje,  że taka polityka jest błędna a u źródeł problemu leży odejście od zasady sformułowanej przez Henry’ego Kissingera, która zakłada, że relacje USA z Rosją oraz Chinami nie powinny być gorsze, niż stosunki tych dwóch państw względem siebie. Dzięki jej zastosowaniu zbliżenie amerykańsko-chińskie w latach osiemdziesiątych doprowadziło do ostracyzmu względem Związku Sowieckiego i, w konsekwencji – twierdzi Migranyan – do upadku tego imperium. Ostrzega on, że Zachód wymuszając na Rosji wybór między Wschodem a Zachodem nigdy nie sprecyzował, jaką rolę przewidział dla tego kraju w porządku międzynarodowym. Według niego było to szczególnie widoczne w przypadku kryzysu ukraińskiego, podczas którego zachodnie państwa potratowały Rosję jak adwersarza, a nie partnera. Taka postawa ma prowokować Moskwę do zabiegania o lepsze relacje z Pekinem. Współpracownik rosyjskich władz utrzymuje, że jeśli Zachód zdecyduje się na dalsze sankcje względem Rosjan, ci mają szerokie pole do popisu w relacjach z Chińczykami. Nie obawia się on inwazji demograficznej Chin na Syberię, ponieważ uważa, że populacja chińska na granicy z Rosją będzie się prawdopodobnie zmniejszać, gdyż główny kierunek migracji wiedzie na wschodnie wybrzeże Państwa Środka. Migranyan widzi pole do współpracy chińsko-rosyjskiej w dziedzinie technologii, obronności i energetyki. Przekonuje, że Waszyngton obawia się takiego obrotu spraw, dlatego nie namawia np. Japonii do wprowadzenia sankcji względem Rosji. Zdaniem cytowanego autora Amerykanie wiele stracą, jeżeli nie wezmą poprawki na ryzyko powstania sojuszu chińsko-rosyjskiego.