Witamy na stronie Klubu Jagiellońskiego. Jesteśmy niepartyjnym, chadeckim środowiskiem politycznym, które szuka rozwiązań ustrojowych, gospodarczych i społecznych służących integralnemu rozwojowi człowieka. Portal klubjagiellonski.pl rozwija ideę Nowej Chadecji, której filarami są: republikanizm, konserwatyzm, katolicka nauka społeczna.

Zachęcamy do regularnych odwiedzin naszej strony. Informujemy, że korzystamy z cookies.
Horyzont Jagielloński  19 maja 2014

47 Horyzont Jagielloński

Horyzont Jagielloński  19 maja 2014
przeczytanie zajmie 15 min

Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.

1. Unia Europejska (Bartłomiej Sawicki)

1.1 Ile kosztuje utrzymanie Parlamentu Europejskiego?

Portal New Europe podsumowuje kończącą się siódmą kadencję Parlamentu Europejskiego. W ciągu ostatnich pięciu lat posłowie w Brukseli przyjęli 2790 aktów prawnych. Posłowie zgłosili łącznie 58,840 tys. pytań pisemnych do innych instytucji UE. Parlament Europejski według wyliczeń portalu kosztuje każdego obywatela UE 3,10 euro rocznie. Obejmuje to koszty tłumaczenia tekstów, jak i posiedzeń w 24 językach. W kosztach uwzględniono także działania instytucji Parlamentu w trzech miastach (w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu). Dla porównania (w wielkościach relatywnych), Bundestag kosztuje każdego niemieckiego obywatela 8,20 euro, francuskie Zgromadzenie Narodowe to dla Francuza wydatek 8,10 euro a brytyjska Izba Gmin kosztuje brytyjskiego podatnika 7,30 euro. W latach 2009–2014 Parlament Europejski odwiedziło w sumie ponad 1,39 mln gości, a Parlamentarium ponad 790 tys. zwiedzających (stan do 12 maja 2014 r.).

1.2 UE rozszerza sankcję wymierzone w Rosję 

W minionym tygodniu Unia Europejska poszerzyła sankcje przeciwko Rosji. Dotyczą one dwóch firm działających na Krymie, które w wyniku aneksji półwyspu znalazły się w rękach Rosji. Sankcjami objęto także 13 rosyjskich polityków oraz ukraińskich separatystów, m.in. Wiaczesława Wołodina (członka administracji prezydenta Putina), Władimira Pligina (członka rosyjskiego parlamentu). Pozostałe osoby to urzędnicy i przywódcy sił separatystycznych na wschodniej Ukrainy oraz na Krymie, a także jeden ukraiński polityk – Oleg Tsarov – który nawoływał do podziału Ukrainy. Ministrowie spraw zagranicznych z 28 państw członkowskich UE, dali także do zrozumienia, że są przygotowani do zastosowania trzeciego katalogu sankcji wymierzonych w rosyjską gospodarkę. Ich wcielenie w życie uzależnione będzie od stosunku Rosji do zaplanowanych na 25 maja wyborów prezydenckich na Ukrainie.

1.3. Unia Europejska pomaga Bałkanom zmagającymi się z powodzią 

Unia Europejska na wniosek Serbii oraz Bośni i Hercegowiny uruchomiła skoordynowaną pomoc w ramach mechanizmu ochrony ludności UE. Błyskawicznie zagregowało w sumie 14 państw członkowskich UE proponując pomoc. Bułgaria, Niemcy, Słowenia, Austria, Czechy, Francja, Chorwacja, Litwa, Łotwa i Estonia są gotowe przesłać łodzie ratownicze, wysokowydajne pompy i zespoły operacyjne do Serbii. Słowenia, Austria, Luksemburg, Wielka Brytania, Słowacja, Belgia i Niemcy odpowiedziały na wniosek Bośni i Hercegowiny, dotyczący udzielania pomocy w zakresie dostarczenia helikopterów, motorówek wspierających ewakuację mieszkańców oraz transportujących środki pierwszej potrzeby. Akcją pomocy dla potrzebujących krajów kieruje unijne Centrum Reagowania Kryzysowego podległe Komisarzowi ds. Rozwoju i Pomocy Humanitarnej.

2. Wschód (Adrian Koładka)

2.1. Przedstawicielstwo NATO w Uzbekistanie

W Taszkencie otwarte zostanie Przedstawicielstwo NATO. W oficjalnej ceremonii, która odbędzie się 16 maja, weźmie udział James Appathurai – Specjalny Przedstawiciel Sekretarza Generalnego NATO na Kaukazie i w Azji Centralnej. Nie jest to pierwszy przejaw współpracy Sojuszu Północnoatlantyckiego z Uzbekistanem – wcześniej dotyczyła ona przede wszystkim operacji wojskowej w Afganistanie.

2.2. Rosja grozi Mołdawiizrewidowaniem stosunków gospodarczych

W wywiadzie dla „Kommiersanta” Dmitrij Rogozin oświadczył, że jeśli Mołdawia podpisze umowę stowarzyszeniową z UE, Rosja „zrewiduje stosunki gospodarcze” z Kiszyniowem. Rogozin wyjaśnił, iż dotychczasowy kształt relacji ekonomicznych między krajami przestanie obowiązywać. Polityk zadeklarował, że będzie się starał osobiście przeforsować wspomnianą „rewizję”. Zaznaczył też, że zbliżenie z Brukselą naruszy neutralność Mołdawii. Co więcej, zdaniem Rogozina, de facto warunkiem wstępnym” członkostwa w UE jest członkostwo w NATO, a Kiszyniów nie będzie wyjątkiem od tej „reguły”.

2.3. Wzrost mołdawskiego eksportu do krajów UE

W porównaniu z I kwartałem ubiegłego roku, w I kwartale br. wzrósł eksport Mołdawii na rynki UE. Obecnie stanowi 56,6% całkowitego eksportu tego kraju (w roku poprzednim – 41,1%). Wzrosła także wielkość mołdawskiego importu z państw członkowskich UE – aktualnie ich udział w łącznym imporcie wynosi 45,1% (w roku poprzednim – 41,3%). Jednocześnie, w obrotach handlowych Mołdawii (zarówno w eksporcie, jak i imporcie) zmniejszył się udział państw członkowskich WNP. Zmniejszeniu o 7,8 mln dol. uległa również wielkość deficytu handlowego Kiszyniowa.

2.4. Azerbejdżan: powrót do energetyki nuklearnej

Azerskie Ministerstwo Komunikacji i Wysokich Technologii oświadczyło, że w ramach projektu utworzenia Narodowego Centrum Badań Nuklearnych Baku powróci do konstruowania elektrowni jądrowej. Wg. dekretu podpisanego przez prezydenta Ilhama Alijewa 8 maja (formalnej podstawy realizacji przedsięwzięcia), Centrum będzie się zajmować wykorzystywaniem technologii nuklearnych w celach pokojowych. Prace nad budową elektrowni jądrowych rozpoczęto jeszcze w czasach radzieckich, jednakże zostały one anulowane.

2.5. Rosja zablokuje Twittera?

Rusłan Gattarow, doradca przewodniczącego Rady Federacji, oświadczył, że portal społecznościowy Twitter „nadal ignoruje rosyjskie prawo i żądania władz” (chodzi tu głównie o przepisy dotyczące ochrony danych osobowych). Jego zdaniem portal nie zareagował na krytyczne uwagi Roskomnadzoru, dotyczące m. in. fałszywych kont. Z kolei Maksim Ksenzow, szef Roskomnadzoru, oznajmił, że Twitter może w związku z tym zostać zablokowany w całej Rosji. Ksenzow ocenił, iż jest to „prawie nieuniknione”.

3. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska)

3.1. Zawieszenie broni w Kolumbii

Kolumbijska organizacje partyzanckie FARC oraz ELN zawieszają broń na czas wyborów prezydenckich. Pablo Catabumbo – przewodniczący FARC – ogłosił że w dniach 22–28 maja wstrzymane zostaną wszelkie działania zbrojne. Wybory przewidziane są na 25 maja. Największe szanse na wygraną ma obecny prezydent Kolumbii Juan Manuel Santos. Trwające w Hawanie rozmowy są dużą nadzieją na pokój. Partyzanci domagają się udziału w życiu politycznym, reform rolnych, oraz łagodnych konsekwencji przestępstw narkotykowych, których się dopuścili.

3.2. Piąta runda negocjacji TTIP w Waszyngtonie 

Planowane na przyszły tydzień rozmowy w sprawie umowy o wolnym handlu między USA, a Europą (TTIP) otworzą piątą rundę negocjacji. Wiele kontrowersji budzi ustawa „Buy American”, której celem jest faworyzowanie produktów amerykańskich. Dotyczy ona głównie branży budowlanej i transportu. Umowa ogranicza Europie dostęp do amerykańskiego rynku. Przewiduje uchylenie postanowień tylko w przypadku, gdy istnieje możliwość zaoszczędzenia znacznego kapitału poprzez wykorzystanie surowców z zagranicy. Ekspert German Marshall Fund, Guillaume Xavier Bender zauważa, że kwestia przetargów publicznych może podzielić interesantów. Przestrzega przed podpisaniem dokumentu dyskryminującego europejskich przedsiębiorców.

3.3 Amerykanie grożą Rosji kolejnymi sankcjami 

John Kerry zapowiada, że Waszyngton nie zawaha się wprowadzić kolejnych sankcji, w przypadku zakłócenia spokoju wyborów na Ukrainie. Sekretarz Stanu podczas spotkania w Londynie zapewniał, że program sankcji jest już opracowany. Mówił również, iż Rosja dotkliwie poczuje konsekwencje nałożonych ograniczeń. Według oficjalnych źródeł sankcje obejmą rosyjską energetykę, bankowość, obronę. Kanada także nie pozostaje bierna i rozszerzyła listę sankcjonowanych osób o 12 nazwisk. Stephen Harper – premier Kanady – potępia działania mające na celu zachwianie suwerennością Ukrainy.

4. Afryka (Wojciech Gil)

4.1. W Paryżu odbył się szczyt poświęcony działalności Boko Haram 

W zeszłą sobotę, w Paryżu odbyło się spotkanie dotyczące przeciwdziałania nigeryjskiej organizacji terrorystycznej, Boko Haram. W szczycie zorganizowanym przez rząd francuski udział wzięli przywódcy Nigerii, Kamerunu, Czadu, Beninu, Nigru i Francji, a także przedstawiciele Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz Unii Europejskiej. Najważniejszym impulsem do zorganizowania wydarzenia, było porwanie blisko 300 uczennic przez Boko Haram w kwietniu br. na północy Nigerii. Przyjęty na szczycie plan zakłada m.in. polepszenie wymiany informacji pomiędzy państwami, zwiększenie kontroli na granicach, ustanowienie obecności wojskowej przy jeziorze Czad oraz wypracowanie wspólnych mechanizmów obronnych w razie zaistnienia kryzysowych sytuacji. Gospodarz wydarzenia, Francois Hollande określił podczas spotkania działalność Boko Haram jako „zagrożenie globalne, które wymaga globalnej odpowiedzi”, jednak zastrzegł, że rząd w Paryżu wyklucza francuską interwencję militarną. 

4.2. Ban Kimoon żąda międzynarodowego trybunału dla Południowego Sudanu

Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych, Ban Ki-moon, zaapelował o utworzenie specjalnego trybunału międzynarodowego dla Sudanu Południowego. Jego oświadczenie zdeterminowane zostało raportem ONZ, w którym ujawniono zbrodnie popełnione zarówno przez wojska rządowe, jak i rebeliantów. Ponadto, Ban Ki-moon wezwał wszystkich walczących w konflikcie do respektowania podpisanego rozejmu oraz ustanowienia „30 dni spokoju”, które mają umożliwić działalność rolniczą w celu uniknięcia klęski głosu w Sudanie Południowym. Według danych ONZ, konflikt w najmłodszym państwie świata spowodował ucieczkę ok. miliona ludzi, natomiast 5 mln osób wymaga niezbędnej pomocy humanitarnej.

4.3. Rozpoczął się powszechny spis ludności w Angoli

W Republice Angoli zapoczątkowany został powszechny spis ludności, który potrwa do końca maja br. Proces ten będzie pierwszym liczeniem obywateli i mieszkańców naftowego kraju od 1970 r., tj. od czasów kolonializmu portugalskiego (Angolę zamieszkiwało wówczas ok. 6 milionów ludzi). Władze w Luandzie oświadczyły, że wcześniejsze zrealizowanie spisu powszechnego nie był możliwe, m.in. z powodu trwającej 27 lat wojny domowej. Wyniki badań mają zostać opublikowane w ciągu kilku miesięcy. Dla przykładu, Bank Światowy szacuje populację Angoli na ok. 21 milionów osób.

5. Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska, Wojciech Jakóbik)

5.1. Chiny ostrzegają Wietnam przed eskalacją protestów wywołanych sporem terytorialnym 

Chiny zganiły Wietnam za wybuch protestów przeciwko umieszczeniu chińskiej platformy wiertniczej na spornych terenach morskich – najgorsze od ponad trzech dekad starcie między dwoma państwami. W piątek, po tym jak trwające praktycznie przez cały tydzień protesty zaczęły słabnąć, chińskie media państwowe na szeroką skalę zaczęły publikować artykuły oskarżające Wietnam o ciche wspieranie przemocy. Tysiące protestujących zdewastowały i podpaliły dziesiątki fabryk w dwóch parkach przemysłowych w południowej wietnamskiej prowincji Binh Duong oraz w centralnej Ha Tinh. Liczba ofiar śmiertelnych wciąż nie jest znana, różne źródła podają, iż było to ponad 20 osób, zaś właściciele fabryk oszacowali liczbę zabitych na jedno lub dwoje ludzi. Wskutek protestów tysiące Chińczyków, nawet zamieszkujących te tereny przez wiele lat, opuściło swoje domy. Wieści o tym, że nowa fala protestów przeciwko biznesmenom i fabrykom rozpocznie się 18 maja, doprowadziły do jeszcze większego strachu. Mimo oświadczeń wietnamskiego rządu o aresztowaniu blisko 600 osób w związku z protestami, chińskie media krytykują władze za nieefektywne przeciwdziałanie śmiertelnym atakom, wskazując iż podważa ono wiarygodność rządu i międzynarodowy wizerunek państwa. Podczas wizyty w Waszyngtonie, generał Fang Fenghui, szef armii chińskiego Sztabu Generalnego, obwinił USA za wzniecanie napięć w regionie, dodając, iż sporne terytorium pokolenie przodków przekazało współczesnej generacji Chińczyków, co obliguje ich do dbania o każdy skrawek.

5.2. Abe ma ogłosić złagodzenie wieloletnich ograniczeń militarnych

Japoński premier Shinzo Abe ma we czwartek wezwać do złagodzenia długoletnich ograniczeń militarnych, aby umożliwić Japonii udzielenie pomocy zaatakowanym sojusznikom. Impulsem do zreorganizowania japońskiej polityki bezpieczeństwa są rosnące napięcia z Chinami i obawy przed programem nuklearnym Korei Północnej. Jednak perspektywa historycznej reinterpretacji pacyfistycznej konstytucji wywołała niepokój w kraju i za granicą. USA, główny sojusznik Tokio, popiera japońskie działania, które mają sprawić, iż państwo stanie się bardziej asertywnym graczem – aktualnie może ono użyć Sił Samoobrony wyłącznie w obronie własnej. Abe chce, aby Japonia mogła uczestniczyć w zbiorowej samoobronie i odgrywać bardziej aktywną rolę w misjach pokojowych, dzięki czemu sojusz Tokio z Waszyngtonem zostałby wzmocniony. Aby osiągnąć swój cel, premier nie zamierza zmieniać konstytucji, gdyż istnieje duże ryzyko odrzucenia poprawek, lecz ma zaproponować reinterpretację istniejących przepisów. Sondaże publiczne wskazują, że Japończycy są głęboko podzieleni w odniesieniu do potencjalnych zmian. Konstytucja, która zdaniem wielu ma ustrzec państwo przed wojną, jest powszechnie respektowana. Z kolei jakimkolwiek zmianom przeciwne są Chiny, określając te działania jako „pozbawianie narodu pacyfistycznej tożsamości” oraz „zagrożenie życia” obywateli państwa, które stanie się„gotowe do wojny.

5.3. CSIS: Chiny same sobie szkodzą swoją polityką na Morzu Południowochińskim

Pierwszego maja tego roku Chiny umieściły na spornych wodach Morza Południowochińskiego platformę wiertniczą HYSY 981 w wyłącznej strefie ekonomicznej Wietnamu. Ruch ten sprowokował antychińskie zamieszki, w których zginąć miało 21 ludzi. Wietnamczycy atakowali obywateli Chin i ich własność. Pekin uznaje wody na których pracuje platforma za swoje terytorium. Zapowiada, że nie zrezygnuje „nawet z cala” tego obszaru. Stany Zjednoczone uznały, że Państwo Środka swoją agresywną postawą destabilizuje sytuację w regionie. Chińczycy odparli, iż to USA swą ingerencją zaburzają porządek w Azji Południowo-Wschodniej. Ekspert Center for Strategic and Iinternational Studies (CSIS), Ha Anh Tuan wskazuje na cztery strategiczne błędy w postępowaniu Chińczyków. Po pierwsze, stawia Wietnam w pozycji bez wyjścia. Hanoi musi usztywnić stanowisko w obliczu tak agresywnych działań Chin. Artykuł 56. Konwencji ONZ o Prawie Morskim przekazuje zwierzchnictwo nad wodami i znajdującymi się pod nimi zasobami państwom, do których należy dana wyłączna strefa ekonomiczna. Zakazuje zatem działań chińskiej platformy na wietnamskich wodach. Po drugie, poczynania Pekinu godzą w deklarację o współpracy stron na Morzu Południowochińskim oraz dają pole do spekulacji na temat złych intencji Chin. Wpychają niejako Wietnam, ale także Malezję, Singapur i Filipiny w objęcia Stanów Zjednoczonych. Podobne działanie zastosowały już w sprawie wysp Scarborough należących do Filipin. Po Filipińczykach i Wietnamczykach, kolejne narody regionu mogą zacząć się obawiać o swoje wody terytorialne. Po trzecie, Pekin traci pretekst dla wzmożonej modernizacji swojej armii. Utrzymuje, że prowadzi ją od 2007 r., aby wzmocnić obronę swoich wód terytorialnych i nie ma ona charakteru ofensywnego. Wobec działań na Morzu Południowochińskim takie tłumaczenie traci sens. Po czwarte, destabilizacja porządku w regionie może zaszkodzić chińskiej gospodarce, która właśnie dostaje zadyszki. Zdaniem analityk CSIS z tych względów Państwo Środka swą agresywną polityką szkodzi głównie sobie.