43 Horyzont Jagielloński
Grupa Wyszehradzka (Joanna Babiarz, Tomasz Romanowski)
1.1. Pustki na szczycie Partnerstwa Wschodniego
Jak donoszą “Lidove Noviny”, przedstawiciele Unii Europejskiej nie wezmą udziału w odbywającym się w dniach 24-25 kwietnia szczycie partnerstwa wschodniego. Według informacji podanych gazecie przez rzecznika Prezydenta Czech Jiriego Ovaceka, na wydarzenie to nie przybędą ani Catherine Ashton, ani Jose Barosso, ani Herman Von Rompuy. Ich nieobecność minister spraw zagranicznych Lubomir Zaoralek usprawiedliwia koniecznością monitorowania napiętej sytuacji na Ukrainie. W efekcie przedstawiciele 6 dawnych republik radzieckich objętych programem Partnerstwa Wschodniego (Ukraina, Gruzja, Mołdawia, Białoruś, Armenia, Azerbejdżan) rozmawiać będą jedynie z reprezentantami Europy Środkowej. Na chwilę obecną, poza prezydentem Czech Milosem Zemanem, swoją obecność potwierdził wyłącznie prezydent Bronisław Komorowski.
1.2. Czeski Eurosceptycyzm rośnie
Rosnący eurosceptycyzm wśród Czechów to efekt rządów poprzedniej Rady Ministrów oraz byłego prezydenta Vaclava Klausa – stwierdził nowy premier Bohuslav Sobotka w wywiadzie dla czeskiego radia. Sobotka spotkał się z Martinem Schulzem przewodniczącym Parlamentu Europejskiego. Schulz z kolei przyznał, że największym problemem Unii Europejskiej jest właśnie utrata wiary członków Wspólnoty w europejskie i narodowe instytucje. Wypowiedzi te pojawiły się w kontekście sondażu opinii publicznej, pokazujący najniższy od 1994 roku poziom zaufania Czechów do Unii Europejskiej (34%).
1.3. Kolejne negocjacje węgiersko-rosyjskie dotyczące energii atomowej?
Zgodnie z informacjami, w których posiadaniu jest węgierska partia LMP (Polityka Może Być Inna), kładąca nacisk na ochronę środowiska, węgierska spółka energetyczna MVM ma zamiar w tym tygodniu negocjować w Moskwie nowe umowy mające pogłębić energetyczną współpracę Węgier i Rosji bez jakichkolwiek konsultacji z partiami opozycyjnymi. Jeden z przywódców LMP, Bernadett Szel, uważa, że pierwotne założenia umowy węgiersko-rosyjskiej dotyczące m.in. modernizacji elektrowni w Paks, już obciążają finansowo kraj oraz silnie uzależniają od rosyjskiego Rosatomu. Szel nawołuje do zaprzestania kolejnych tajnych rozmów z rosyjską spółką energetyczną, które miałyby się toczyć w cieniu rosyjskiej agresji na Ukrainie, której los nie jest obojętny węgierskiej opozycji.
1.4. Słowacka pomoc dla Ukrainy
Słowacja jest gotowa do transportu gazu na Ukrainę w zamian za gwarancje ze strony Unii Europejskiej, że nie będzie ponosić strat na tej transakcji. Słowacki premier, Robert Fico, powiedział na sobotniej konferencji prasowej: nie będziemy transportować dla kogoś gazu za darmo i chcemy wiedzieć kto za to zapłaci. Ewentualnym przedsięwzięciem zajęłaby się spółka energetyczna Eustream, która również zaopatruje w gaz państwa członkowskie Unii Europejskiej. W obliczu możliwego odcięcia dostaw gazu ze względu na zadłużenie Ukrainy oraz kolejnych podwyżek cen gazu, Ukraina szuka sposobów zmniejszenia zależności od Federacji Rosyjskiej.
2. Wschód (Adrian Koładka)
2.1. UE preferuje Południowy Korytarz Gazowy
Zdaniem przewodniczącego KE José Manuela Barosso Unia Europejska woli skupić się na projekcie transportu azerskiego gazu niż na rosyjskim South Streamie. Barosso doprecyzował, że Europa mogłaby skupić się na projekcie gazociągu biegnącego z Azerbejdżanu przez Włochy, rezygnując przy tym z priorytetowego traktowania South Streamu. Gaz dla UE będzie produkowany w ramach drugiej fazy rozwoju azerskiego złoża Shah Deniz.
2.2. Kazachstan: w poszukiwaniu alternatywnych szlaków eksportu ropy
Kazachski minister ropy i gazu Uzakbaj Karabalin poinformował, że Astana rozważa nowe możliwości dla eksportu ropy, w tym partnerstwo z Iranem. Minister oznajmił, że państwowy koncern KazMunaiGas będzie musiał skupić się na szlaku azersko- gruzińsko- tureckim. Powodem tego miałyby być zachodnie sankcje nałożone na Rosję. Zdaniem Karabalina, mogą one doprowadzić do zmniejszenia wolumenu ropy transportowanej przez rosyjskie rurociągi na rynki zagraniczne.
2.3. Rosja planuje zwiększyć deficyt budżetowy w związku z inwestycjami na Krymie
Wicepremier Federacji Rosyjskiej Igor Szuwałow oświadczył, że potrzeby inwestycyjne na Krymie mogą zmusić rząd do zwiększenia deficytu budżetowego. W opinii Szuwałowa innym źródłem finansowania Krymu mogą być rosyjskie rezerwy finansowe. Dodał, że wybór między tymi dwiema opcjami zależy od ich opłacalności.
Z kolei Siergiej Aksjonow, szef krymskiego rządu, podczas rozmowy z dziennikarzami na konferencji w Symerfopolu (8. kwietnia) podkreślał, że Krym nie chce żerować na innych rosyjskich regionach i na rosyjskim rządzie. Zaznaczył, iż obecnie nie ma w planach żadnych wielkich inwestycji.
2.4. Ministrowie spraw zagranicznych Niemiec i Francji odwiedzą Mołdawię
10. kwietnia podczas swojej wizyty w Berlinie premier Mołdawii Iurie Leanca odbył spotkanie z ministrem spraw zagranicznych RFN Frankiem-Walterem Steinmeierem. Dyskutowano m.in. o europejskich aspiracjach Kiszyniowa. Steinmeier potwierdził też, że w niedalekiej przyszłości wraz z ministrem spraw zagranicznych Francji Laurentem Fabiusem złoży wizytę w Mołdawii. Początkowo wizytę tę opóźniono w związku z kryzysem na Ukrainie.
2.5. Rosyjscy dyplomaci „niedyplomatycznie” o głosowaniu w ONZ
Do sieci (YouTube) przeniknęło nagranie rozmowy telefonicznej ambasadora Federacji Rosyjskiej w Zimbabwe i Malawi Siergieja Bachariewa z ambasadorem FR w Erytrei Igorem Czubarowem. Dyplomaci komentowali wyniki głosowania w ONZ, w efekcie którego uznano aneksję Krymu za nielegalną. Czubarow wyjaśnił, że rozmowy, jakie prowadzi z ambasadorami unijnymi, sprowadzają się do formuły Chłopaki, Krym odebraliśmy, ale k… to jeszcze nie koniec. Bachariew jest jednak zdania, że na pierwszym etapie Rosja powinna się uspokoić, na co Czubarow odparł: Tak pierwszym. A dalej będziemy myśleli.
3. Europa Południowo-Wschodnia (Bartłomiej Rusin)
3.1. Bułgaria – prorosyjskie działania w dziedzinie energetyki?
O dwuznacznej postawie Bułgarii względem kryzysu na Ukrainie i sankcjach UE wobec Rosji pisaliśmy już wcześniej (zob. Horyzont XL). Pod koniec ubiegłego tygodnia parlament przegłosował zmiany w ustawie o energetyce, mające na celu wykluczenie gazociągu południowego poza ustawodawstwo unijne. W tym celu wprowadzono nową definicję pojęcia „gazociąg morski”, co oznacza, że niezależnie od faktu, że budowana rura będzie przebiegać przez bułgarskie wody terytorialne, będzie traktowana jako niewchodząca w granice UE. Odcinek lądowy przechodzący przez Bułgarię ma być natomiast traktowany jako interkonektor. Całą sprawę wnikliwie śledzi Komisja Europejska, wyrażając szereg zastrzeżeń co do działań Bułgarii.
W tle toczy się również spór w sprawie odebrania licencji spółkom-dystrybutorom energii CEZ, EVN i Energo-Pro a państwowym regulatorem ds. energetyki. Powodem konfliktu są wzajemne roszczenia finansowe stron, opiewające na kwotę ok. 175 mln euro. Według opinii niektórych bułgarskich ekonomistów sprawa ma drugie dno: chodzi o usunięcie z rynku firm zachodnich (spółki reprezentują kapitał czeski i austriacki), których miejsce mieliby zająć w przyszłości kontrahenci rosyjscy. Kolejne posiedzenie w tej sprawie ma się odbyć 28 kwietnia br.
3.2. Kosowo poszukuje zagranicznych inwestorów
Rząd Kosowa pracuje nad rozwiązaniami ułatwiającymi inwestowanie w kraju, czym chce przyciągnąć uwagę zagranicznych firm oraz poprawić swoje wyniki w eksporcie i zmniejszyć wysoką stopę bezrobocia. Udogodnienia mają być zróżnicowane w zależności od tego, jaki kapitał wniesie dana firma oraz ile miejsc pracy stworzy. Zagraniczni kontrahenci mogą liczyć maksymalnie na 7-letnie zwolnienie z płacenia podatków.
Według ekspertów największymi problemami, z jakimi stykają się zagraniczne firmy w Kosowie są wysokie podatki, ciągle niestabilna sytuacja ekonomiczna i polityczna oraz procedury otrzymywania zezwoleń, np. w branży budowlanej.
3.3. Otwarto nowe szyby naftowe w Albanii
Realizowane przedsięwzięcie jest częścią nowego programu kanadyjskiej firmy Bankers Petroleum, która prowadzi odwierty na terytorium kraju. Dotychczas przygotowano do użycia 23 nowe szyby, w najbliższych miesiącach planuje się otwarcie kolejnych dziewięciu, położonych głównie na terenie Patos Marinzy (są to największe lądowe złoża ropy naftowej w Europie) oraz w Kuçovie. Jak na razie dzienne wydobycie wynosi prawie 20 tys. baryłek, co oznacza wzrost o ponad 3% w stosunku do I kwartału ubiegłego roku.
Problemem w stosunkach między kanadyjską spółką a albańskim rządem pozostaje ciągle nieuregulowana do końca kwestia opłat za wydobywaną ropę, wobec zmian w ustawodawstwie wprowadzonych na początku 2014 roku. Przewiduje się jej rozwiązanie w ciągu najbliższych trzech miesięcy. Na razie spółka kontynuuje program zwiększenia wydobycia, bazując na obietnicy rządu znalezienia mechanizmu rekompensaty dodatkowych kosztów.
4. Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska)
4.1. Bunt squattersów w Brazylii
1600 policjantów wzięło udział w tłumieniu zamieszek na obrzeżach Rio de Janerio. Przyczyną buntu mieszkańców był nakaz eksmisji wydany przez sąd. Zamieszkujący nielegalnie w budynkach należących do firm telekomunikacyjnych squattersi są zdania, że nie stać ich na wynajęcie mieszkań. Przy użyciu koktajli mołotowa, demolowali radiowozy i wozy transmisyjne. Policja stłumiła protest używając gazu łzawiących i granatów hukowych.
4.2. Traktat New START wchodzi w życie
Postanowienia traktatu New Strategic Arms Reduction Treaty podpisanego w 2010 r. między Rosją, a USA zostaną implementowane. Porozumienie o redukcji arsenału jądrowego zakłada wyłączenie blisko 60 wyrzutni rakietowych na okrętach podwodnych, oraz rozbrojenie 30 samolotów wojskowych. Pentagon planuje przeznaczyć blisko 300 mln. dol. na realizację tego celu, zastrzegając sobie prawo do możliwości ponownego uzbrojenia zmienianego sprzętu.
4.3 Nota dyplomatyczna argentyńskiego MSZ
Przedstawiciele rządu Argentyny wyrazili sprzeciw na wieść o planach przeprowadzenia manewrów z użyciem wyrzutni rakietowych u swoich wybrzeży. Anglicy planują przeprowadzenie manewrów wojskowych w okolicach Falklandów. Eduardo Zuain, wiceminister spraw zagranicznych Argentyny przekazał notę dyplomacji brytyjskiej, w której sprzeciwia się „ wojennej manifestacji”. Zarzuca też Brytyjczykom lekceważenie rezolucji Narodów Zjednoczonych, w której mowa o zmianie przynależności terytorialnej archipelagu Malwinów.
5. Afryka (Wojciech Gil)
5.1 Sudan wyraził gotowość do porozumienia w kwestii spornych terytoriów
W ubiegłym tygodniu przedstawiciele rządu w Chartumie ogłosili swoją gotowość do porozumienia z Ludową Armią Wyzwolenia Sudanu – Północ (Sudanese People’s Liberation Movement/North – SPLM-N). Oświadczenie to dotyczy negocjacji w sprawie dwóch spornych prowincji znajdujących się na pograniczu Sudanu z Sudanem Południowym – Południowego Kordofanu oraz Nilu Błękitnego. Całemu procesowi rozmów pomiędzy Sudanem a SPLM-N patronuje m.in. Unia Afrykańska oraz jej agendy ds. implementacji porozumień.
5.2 ONZ zwraca uwagę na problem Sahary Zachodniej
Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych, Ban Ki-moon oświadczył
o potrzebie trwałych, niezależnych i bezpartyjnych obserwacji stanu przestrzegania praw człowieka w starającej się o uzyskanie niepodległości od Maroka Saharze Zachodniej. Komunikat ze strony ONZ pojawił się równolegle z opublikowaniem raportu Amnesty International, która to organizacja oskarżyła w nim marokańskie władze o tłumienie protestów w spornym regionie. Dodatkowo wagi sytuacji nadaje fakt decyzji o potencjalnym przedłużeniu misji sił międzynarodowych (MINUSRO), stacjonujących w Saharze Zachodniej od 1991 r. Obszar ten, pomimo niewielkiego potencjału ludnościowego jest istotny dla Maroka m.in. ze względu na zasoby surowców naturalnych, którymi w ostatnim czasie zainteresowane są takie firmy jak np. francuski Total czy amerykański Kosmos Energy.
5.3 Spór na linii Nigeria – Zimbabwe po wypowiedzi Mugabe
W ubiegłym tygodniu przedstawiciele nigeryjskiej dyplomacji odnieśli się do słów prezydenta Zimbabwe, Roberta Mugabe, z marca br. Powiedział on wtedy, że obywatele (jego) kraju stają się podobnie podatni na korupcję jak Nigeryjczycy. W imieniu rządu w Abudży głos zabrał m.in. reprezentant Ministerstwa Spraw Zagranicznych, który na spotkaniu z przedstawicielami Zimbabwe ocenił wypowiedź Mugabe jako przygnębiającą, zarówno z powodu przekłamania, jak i z powodu strony nadejścia – od władz zaprzyjaźnionego kraju. Według Transparency International opracowującego Ranking Percepcji Korupcji, obydwa kraje są jednymi z najbardziej skorumpowanych na świecie. W 2013 r. Nigeria w rankingu uwzględniającym 175 państw zajęła 144 lokatę, natomiast Zimbabwe uplasowało się na 157 pozycji.
6. Bliski Wschód
6.1. Izraelskie sankcje wobec Autonomii Palestyńskiej
W reakcji na działania władz Autonomii Palestyńskiej, zmierzające do przyjmowania Palestyny jako członka wielu organizacji międzynarodowych, Izrael zadecydował o wprowadzeniu wobec Palestyńczyków sankcji podatkowych. Sankcje mają polegać na zamrożeniu części palestyńskich środków finansowych, zdeponowanych w izraelskich bankach. Główny palestyński negocjator pokojowy Saeb Erekat potępił izraelski ruch, nazywając go „kradzieżą”. Według strony izraelskiej przyłączanie się Palestyny do organizacji międzynarodowych jako de facto niezależne państwo narusza zobowiązania powzięte przez Palestyńczyków przed powrotem do rozmów pokojowych.
6.2. Amerykanie przeciwko decyzji Iranu
Amerykański Kongres potępił w czwartek wybór Hamida Aboutalebiego na ambasadora przy ONZ Islamskiej Republiki Iranu. Hamid Aboutalebi jest irańskim dyplomatą, w roku 1979 prawdopodobnie brał udział w przejęciu amerykańskiej ambasady w Teheranie i przetrzymywaniu tam amerykańskich obywateli jako zakładników. Nie do końca jasne jest, jak dużą rolę odegrał on podczas tych wydarzeń. Kontrowersyjna nominacja ma miejsce w czasie swego rodzaju „odprężenia” w stosunkach pomiędzy Iranem a Stanami Zjednoczonymi.
7. Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska)
7.1. Trzy chińskie statki widziane na spornych wodach
Trzy okręty chińskiej straży przybrzeżnej przepłynęły w sobotę przez sporne wody kontrolowanych przez Japonię wysp na Morzu Wschodniochińskim – podała japońska straż przybrzeżna. Państwowe statki chińskie przekroczyły obszar 12 mil wód terytorialnych wysp Senkaku, do których Chiny wysuwają roszczenia, i pozostały tam przez dwie godziny. Od czasu znacjonalizowania wysp przez Japonię we wrześniu 2012, chińskie próby zbliżenia się drogą morską lub powietrzną do tego obszaru są konsekwentnie ponawiane przeradzając się w długotrwały spór terytorialny. Chiński minister obrony, w odpowiedzi na oskarżenia ze strony japońskiej oraz amerykańskiej zapewnił, że Pekin nie podejmie jako pierwszy działań mających na celu zwiększenie problemów w kwestii sporów granicznych o wyspy z sąsiadami.
7.2. Chiny utworzą narodowy system petycji online
Podczas spotkania we wschodniej prowincji Jiangsu chińskie władze ogłosiły, że do końca roku utworzą narodowy system petycji online. Rządowe Biuro Listów i Połączeń (State Bureau for Letters and Calls) ogłosiło, że nowa sieć pozwoli składającym petycję przedstawienie różnych skarg przez internet i na wszystkich szczeblach rządowych, aby zwiększyć system dzielenia się informacjami. Petycję będzie można złożyć poprzez wysłanie listu, osobistą wizytę, telefon interwencyjny, i formularz online. Poza tym rządowe agencje będą miały możliwość dzielenia się tymi informacjami z władzami lokalnymi za pomocą platformy wymiany danych. Petycje to administracyjny system wyrażania publicznych skarg i żalów, dotyczących najczęściej zakupu ziemi, opieki zdrowotnej, edukacji i ochrony środowiska. Liczba petycji z roku na rok rośnie, zgodnie z oficjalnymi statystykami w 2013 r. zgłoszeń online było około 2,48 milionów. Utworzenie narodowego systemu petycji online jest więc odpowiedzią na najnowsze trendy (popularność Internetu) oraz ma zapewnić społeczeństwu możliwość lepszego zrozumienia procedur rozwiązywania spraw spornych oraz zwiększenie partycypacji i nadzoru.
