42 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
Grupa Wyszehradzka (Joanna Babiarz, Tomasz Romanowski)
Wybory parlamentarne na Węgrzech
W ostatnią niedzielę Węgrzy wybierali 199 parlamentarzystów do nowego składu Zgromadzenia Narodowego. Typowanym zwycięzcą jest chadecka partia Fidesz, która w ostatnich wyborach uzyskała 2/3 głosów wyborców, zadając olbrzymi cios swoim politycznym przeciwnikom. Teraz partia Viktora Orbána posiada 36-procentowe poparcie społeczeństwa, natomiast kolejna w notowaniach Węgierska Partia Socjalistyczna uzyskuje wynik oscylujący wokół 18%. Opozycjoniści doszukują się winy za tak niskie poparcie w polityce obecnego premiera, który ograniczył w mediach liczbę wyświetlanych spotów wyborczych oraz płatne reklamy partii politycznych.
Po wygranych wyborach Fidesz ma zamiar wprowadzić ulgi podatkowe dla ubogich wielodzietnych rodzin, zająć się płacą minimalną i wynagrodzeniami dla nauczycielioraz pracowników z sektora zdrowotnego. Innymi celami partii jest ograniczenie deficytu budżetowego, obniżka cen energii dla mieszkańców kraju oraz umacnianie węgierskiej gospodarki.
Czesi z Wołynia chcą wrócić do kraju
Czesi z Wołynia po raz kolejny wezwali Republikę Czech o udzielenie im pomocy w kwestii powrotu do ojczyzny. Strach przed perspektywą konfliktu zbrojnego pomiędzy Ukrainą i Rosją sprawia, że coraz większa grupa zamieszkałych na terenie Ukrainy Czechów rozważa powrót do kraju. Tym razem zwrócili się z prośbą o wsparcie do samego prezydenta Milosa Zemana. Ich pierwsza prośba odrzucona została przez ministra spraw zagranicznych Zaoraleka, który opierając się o oficjalne dane ambasady Czech na Ukrainie odmówił, twierdząc, że życie Czechów na terenie tego państwa nie jest realnie zagrożone.
Zoltán Balognadal walczy o mniejszości romskie
Węgierski podsekretarz do spraw integracji społecznej na piątkowym szczycie w Brukseli dotyczącym asymilacji mniejszości romskich przekonywał, że Romowie są takimi samymi obywatelami Unii Europejskiej jak Francuzi czy Hiszpanie i należy zasypać przepaść między „oficjalnymi” obywatelami UE a Romami. Oprócz utworzenia specjalnych klas dla romskich dzieci czy fundowania państwowych stypendiów (więcej: ZEKJ XXXVII, „Węgierskie plany dotyczące zwiększenia asymilacji mniejszości romskiej„), Zoltán Balog ma zamiar zlikwidować 120 gett znajdujących się na terenie kraju, które wzmacniają izolację Romów. Viviane Reding, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej, powiedziała na spotkaniu, że „dzieci są dorosłymi przyszłości i jeżeli ich problemy pozostaną nierozwiązane teraz, to w przyszłości one powrócą.”. Po spotkaniu, na konferencji prasowej, Zoltán Balog powtórzył, że rozwiązanie problemu dyskryminacji Romów musi się odbyć przy współpracy rządzących oraz społeczeństwa, bez którego poparcia taka akcja może zakończyć się niepowodzeniem.
Prośba o czeskie wsparcie w Afryce
Podczas swojego piątkowego pobytu w Pradze sekretarz generalny ONZ Ban Ki-moon zwrócił się z prośbą do Premiera Bohuslava Sobotki o wsparcie planowanej misji pokojowej Narodów Zjednoczonych w Republice Środkowej Afryki. Sekretarz docenił ofertę udziału czeskich żołnierzy w misji pokojowej ONZ na Wzgórzach Golan, do których to Czechy chciały wysłać żołnierzy, w zamian proponując im właśnie udział w misji w RŚA, której sytuacja wewnętrzna jest znacznie bardziej skomplikowana, i która wymaga większego udziału sił międzynarodowych. Minister Sobotka przekazał prośbę do Ministra Obrony Narodowej Martina Stropnicky’ego, który z kolei zapowiedział że prośba ta zostanie niezwłocznie rozpatrzona przez Sztab Generalny i Ministerswo Spraw Zagranicznych.
Wschód (Adrian Koładka)
Strategiczne partnerstwo uzbecko– kazachskie
2 kwietnia parlament Kazachstanu przyjął projekt ustawy w sprawie ratyfikacji umowy o strategicznym partnerstwie z Uzbekistanem. Samą umowę podpisano 14 czerwca ubiegłego roku w Taszkencie. Uzbekistan ratyfikował ją 23 grudnia 2013 r. Dokument zakłada budowę relacji na linii Astana-Taszkent w oparciu o wzajemne zaufanie i na zasadzie równości.
Decyzja NATO w sprawie Gruzji w czerwcu?
Według Sekretarza Generalnego NATO Andersa Fogha Rasmussena kwestia polityki otwartych drzwi, także w kontekście aspiracji euroatlantyckich Tbilisi, zostanie przedyskutowana na czerwcowym szczycie Paktu w Walii. Ministrowie spraw zagranicznych państw Sojuszu podejmą decyzje po przedyskutowaniu raportów na temat krajów aspirujących do członkostwa, w tym Gruzji. Zdaniem Rasmussena Tbilisi poczyniło znaczące postępy pod kątem ewentualnego członkostwa, „ale nadal pozostaje wiele do zrobienia”. Sekretarz Generalny przypomniał też ustalenia szczytu NATO w Bukareszcie (2008 r.), w świetle których Plan Działań na rzecz Członkostwa powinien być kolejnym etapem na drodze Gruzji do akcesji.
Mołdawia dąży do uzyskania statusu państwa kandydującego do UE
Podczas spotkania z ministrem spraw zagranicznych Finlandii, Erkki Tuomioja prezydent Mołdawii Nicolae Timofti wyraził nadzieję na szybkie podpisanie przez Kiszyniów umowy stowarzyszeniowej z Brukselą. Timofti podkreślił też, że celem Mołdawii jest uzyskanie statusu państwa kandydującego do UE podczas szczytu Partnerstwa Wschodniego w Rydze w 2015 r. Podczas spotkania poruszono także kwestię Naddniestrza. W opinii głowy państwa obecny format konsultacji 5+2 jest nieefektywny i powinien zostać zmodyfikowany.
UE zniesie restrykcje wizowe dla Mołdawii
3 kwietnia UE zgodziła się na zniesienie ograniczeń wizowych dla obywateli Mołdawii, zezwalając tym samym na swobodne przemieszczanie się po obszarze strefy Schengen. Wizy zostaną formalnie zniesione pod koniec kwietnia. Do podróży (krótkoterminowych) obywatelom Mołdawii wystarczy paszport biometryczny. W Kiszyniowie decyzja Brukseli odbierana jest jako krok w stronę zbliżenia z UE, a w przyszłości- nawet członkostwa Mołdawii w Unii.
Ameryka Północna i Południowa (Maria Płudowska)
Amerykańska pomoc finansowa dla Ukrainy.
Barack Obama zatwierdził w czwartek plany udzielenia pomocy finansowej Ukrainie. Amerykański Kongres przekaże bankom ukraińskim 1 mld dol. Kongres zezwolił też, by prezydent Stanów Zjednoczonych mógł nakładać kolejne sankcje na Rosję. Rząd amerykański zapewnił o dalszej współpracy z Europą Środkową i Wschodnią. Waszyngton zainwestuje 100 mln dol. w rozwój europejskich armii.
Wybory do parlamentu w Quebecu.
7 kwietnia odbędą się wybory do parlamentu we francuskojęzycznej prowincji Kanady. Szanse na wygraną posiadają cztery ugrupowania: Partia Liberalna, Bloc Québécois, Koalicja Przyszłość Quebecu i Quebec Solidarny. Obecnie władzę sprawuje partia o poglądach separatystycznych- Bloc Québécois, który domaga się odłączenia Quebecu od Kanady. Na mocy aktu z 2006r. Quebec otrzymał status odrębnego narodu w ramach państwa kanadyjskiego. Prowincję Quebec zamieszkuje blisko 8 mln mieszkańców, jednak prawdopodobieństwo uzyskania większości w przypadku przeprowadzenia trzeciego referendum separatystycznego jest niskie.
Afryka (Wojciech Gil)
Odbył się szczyt Unia Europejska – Afryka
W ubiegłym tygodniu w Brukseli miał miejsce Czwarty Szczyt Unia Europejska – Afryka. Na trwającym dwa dni wydarzeniu pojawiło się 90 delegacji na czele z 60 przywódcami państw „Czarnego Lądu” i Europy. Najważniejszymi tematami podjętymi w rozmowach były m.in. kwestie bezpieczeństwa, rozwoju gospodarczego, praw człowieka, przeciwdziałania nielegalnej imigracji, współpracy przy zabezpieczaniu przepływu towarów oraz odpowiedzialne wykorzystywanie surowców naturalnych. Ważnym punktem szczytu było także podpisanie mapy drogowej omawiającej współpracę na linii Unia Europejska – Afryka w latach 2014-2017, opartej na „Połączonej Strategii Afryka – UE” z 2007 r. W wydarzeniu udział wzięli m.in. Przewodniczący Komisji Europejskiej – José Manuel Barroso, Przewodniczący Rady Europejskiej – Herman Van Rompuy, Prezydent Unii Afrykańskiej – Mohamed Ould Abdel Aziz oraz Przewodnicząca Komisji Unii Afrykańskiej – Nkosazana Dlamini Zuma.
Sudan Południowy objęty sankcjami przez Stany Zjednoczone
Barack Obama podpisał w ubiegłym tygodniu dekret zakładający nałożenie sankcji na podmioty odpowiedzialne za powiększający się ciągle kryzys polityczny i militarny w Sudanie Południowym. Dokument przewiduje wprowadzenie konsekwencji zarówno wobec poszczególnych osób, jak i instytucji państwowych oraz podmiotów kierowanych przez rebeliantów, skoncentrowanych wokół byłego wiceprezydenta kraju – Rieka Machara. Rzecznik administracji prezydenta USA, Jay Carney oświadczył, że „Stany Zjednoczone nie będą stały bezczynnie wobec przyszłości Sudanu Południowego” oraz zaapelował do obydwu stron konfliktu o natychmiastowe wdrożenie zasad rozejmu. Obecnie w Addis Abebie wciąż trwają rozmowy pomiędzy rządem w Dżubie a rebeliantami, mające służyć zaprowadzeniu pokoju w najmłodszym państwie świata.
Kamerun: porwano zagranicznych duchownych
W północno-zachodniej części Kamerunu doszło do porwania dwóch włoskich księży oraz kanadyjskiej zakonnicy przebywających w tym kraju na misji. Informację tę podało Ministerstwo Spraw Zagranicznych Włoch, nie udzieliło jednak bardziej szczegółowych informacji na temat incydentu. Północne obszary Kamerunu pozostają narażone m.in. na wpływy nigeryjskich bojowników muzułmańskich z Boko Haram, którzy swój matecznik posiadają właśnie w pobliżu swojego wschodniego sąsiada. Warty uwagi jest fakt, że w listopadzie ubiegłego roku w tym samym regionie porwano francuskiego misjonarza, Georgesa Vandenbeuscha, który został ostatecznie uwolniony po okresie półtora miesiąca.
Azja Pacyficzna (Wojciech Jakóbik, Ewa Strankowska)
Czym w rzeczywistości jest pokojowy wzrost Chin?
Yun Sun z Centre for Strategic and International Studies przeanalizował tzw. “pokojowy wzrost Chin”. Jego zdaniem nie świadczy on o pokojowym usposobieniu Chińczyków. Jak zaznacza, wg nauki mistrza Sun Tzu, dążenie do zwycięstwa bez walki, jest największą sztuką wojny. Dlatego Pekin buduje fundamenty swojej siły geopolitycznej oczekując na okoliczności, w których najlepiej ją wykorzysta. Mają o tym świadczyć pytania pojawiające się w obliczu propagandy pokojowego wzrostu promowanej przez Państwo Środka. Po co mu pokój w regionie Azji Południowo-Wscchodniej? Zdaniem autora analizy Chiny unikają wojny, której nie mogą zwyciężyć, ponieważ konfrontacja z którymś z azjatyckich sojuszników USA skończyłaby się wojną z Amerykanami, a tej Pekin nie chce prowadzić z obawy przed porażką. Yun wskazuje także, że koncepcja pokojowego wzrostu nie przystaje do rzeczywistego zachowania Pekinu, na przykład w kontekście rywalizacji o Morze Południowochińskie. Dlatego też, zdaniem analityka, jest to jedynie narzędzie polityki zagranicznej, a nie rzeczywista wartość dla Chińczyków. Będą się oni ograniczać do obrony wyznaczonych przez siebie kluczowych interesów jak zjednoczenie z Tajwanem, czy walka z seperatystami w prowincjach Sinkiang i Tybet. Dopiero gdy możliwe będzie zrzucenie maski pokojowego wzrostu, aktywność Pekinu wzrośnie. To temu celowi mają podporządkowywać mieszkańcy Chin rosnące nakłady na budżet obronny i reformy sektorowe. Wtedy Chiny zrealizują swoje cele z nadzieją, że rywale geopolityczni zostaną odstraszeni ich potencjałem geopolitycznym na tyle, że do wojny nie dojdzie. W ten sposób Państwo Środka rozumie, według analityka CSIS, koncepcję pokojowego wzrostu.
Japonia nakazała wojsku zestrzeliwanie pocisków balistycznych KoreiPółnocnej
Japoński minister obrony, Itsunori Onodera nakazał Japońskim Siłom Samoobrony zestrzeliwanie jakichkolwiek rakiet batalistycznych Korei Północnej, które będą testowane w nadchodzących tygodniach – donosi “Reuters”, powołując się na anonimowe źródło rządowe. W celu realizacji tego nakazu na Morze Japońskie został wysłany niszczyciel “Egida”, który ma zestrzeliwać północnokoreańskie pociski w okresie od 3 do 25 kwietnia. Działania te zostały podjęte w odpowiedzi na testy rakiet balistycznych klasy Rodon, (pierwsze od 2009 i o najdłuższym zakresie od grudnia 2012 r.), przeprowadzone w ostatnim tygodniu przez władze Korei Północnej. Wszystko wskazuje na to, że państwo to przygotowuje się do kolejnych badań jądrowych, szczególnie biorąc pod uwagę ostatnie kroki dyplomatyczne – ostrzeżenie o możliwości przeprowadzenia „nowego rodzaju” testów nuklearnych oraz wytyczeniu „czerwonej linii” przeciwko Stanom Zjednoczonym, aby przerwały naciski na zmianę władzy w Pjongjang.
Nauka i technika (Tomasz Uthke)
Polka na tropie ogniwa nowego typu
Olga Malinkiewicz, fizyk na Uniwersytecie w Walencji odebrała nagrodę konkursową “Photonics21” za prace nt. zastosowań perowskitu – rzadkiego minerału, mogącego zastąpić krzem w ogniwach słonecznych. Rzeczony materiał nie wymaga szczególnej obróbki, podczas gdy obecnie wykorzystywane drożeją przez kosztowne (i konieczne) domieszkowanie; daje to szanse na obniżenie kosztów energetyki słonecznej do rozsądnych cen. Oprócz osobliwości elektrycznych, materiał oferuje bardzo przystępne własności mechaniczne.
Dron marynarki przejmuje lotną stację paliw
Amerykański projekt UCLASS ma na celu wprowadzenie do uzbrojenia marynarki wielozadaniowego drona w technologii stealth operującego z lotniskowców. Dodatkowo US Navy rozważa użycie maszyn do zadań tankowania powietrznego. Byłaby to pierwsza podniebna cysterna w marynarce, jednocześnie pierwsza o podobnej konstrukcji. Samolotami odbiorczymi miałyby być F-18 Super Hornet (o ograniczonej autonomii), wątpliwości stawia jednak niedługa perspektywa wycofania ich ze służby.
Bank Meritum wprowadza sterowanie głosem do swoich systemów zarządzania. Chociaż narzędzia tego typu są powszechnie dostępne, może to stanowić wstęp do głosowej identyfikacji biometrycznej w bankowości. Na razie jednak – pomimo zastosowania w innych krajach – opcja taka nie jest w Polsce możliwa ze względów prawnych.
Portal “Defence24” krytykuje zmiany w tzw. ustawie offsetowej. Zabrania ona m.in. stosowania offsetów z przyczyn ekonomicznych, a pozwala jedynie na kryterium militarne; wymaga poza tym każdorazowego uzasadnienia użycia procedury. Ma to uniemożliwić racjonalny ze strategiczno-obronnego punktu widzenia proces zakupów (dodatkowo właśnie w chwili przystępowania do wielkich zakupów). Zmiany w prawie offsetowym zostały wymuszone prawem europejskim.
Lotnictwo szturmowe – byle do 2025
Użytkowanie polskich samolotów szturmowych Su-22 zostało kolejny raz przedłużone, tym razem o 10 lat. Z braku zamienników MON zdecydowało się wybrać bardziej zdatne do użytku egzemplarze i dokonać ich remontu. Można mieć nadzieję że w 2025 roku sytuacja się nie powtórzy – tym razem MON ma przynajmniej pomysł na następcę maszyn – mają nimi być średnie samoloty bezzałogowe.
