Witamy na stronie Klubu Jagiellońskiego. Jesteśmy niepartyjnym, chadeckim środowiskiem politycznym, które szuka rozwiązań ustrojowych, gospodarczych i społecznych służących integralnemu rozwojowi człowieka. Portal klubjagiellonski.pl rozwija ideę Nowej Chadecji, której filarami są: republikanizm, konserwatyzm, katolicka nauka społeczna.

Zachęcamy do regularnych odwiedzin naszej strony. Informujemy, że korzystamy z cookies.
Horyzont Jagielloński  17 lutego 2014

35 Horyzont Jagielloński

Horyzont Jagielloński  17 lutego 2014
przeczytanie zajmie 13 min

Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.

Unia Europejska (Bartłomiej Sawicki)

Barroso: członkostwo niezależnej Szkocji w UE będzie niemożliwe

José Manuel Barroso, przewodniczący Komisji Europejskiej, wyraził przekonanie, że członkostwo niezależnej od Wielkiej Brytanii Szkocji będzie bardzo trudne, jeśli nie niemożliwe, ze względu na brak jednomyślności innych członków Wspólnoty – przede wszystkim Hiszpanii. Rząd szkocki, kierowany przez Szkocką Partię Narodową, podkreśla, że nie będzie musiał ubiegać się o ponowne członkostwo w UE, jeśli we wrześniowym referendum opowie się za niepodległością. W opinii władz Szkocji umożliwi to artykuł 48. Traktatu o Unii Europejskiej.

Utrzymanie członkostwa w UE jest dla rządu Szkocji bardzo ważne. W przypadku wyłączenia ze struktur unijnych niepodległość może Szkocji nie wyjść na dobre, głównie z ekonomicznego punktu widzenia.

Komisja Europejska spokojna mimo niespodziewanej dymisji szefa włoskiego rządu

José Manuel Barroso, komentując dymisję premiera włoskiego rządu, Enrico Letty, wyraził zaufanie wobec procedur demokratycznych we Włoszech pomimo rosnącej niestabilności na scenie politycznej tego kraju. Jak stwierdził Barosso: Mam wielkie uznanie dla współpracy, która rozwinęła się w czasie sprawowania przez niego urzędu. Premier Włoch zawsze był bardzo zaangażowany w rozwój idei europejskiej. Szef Komisji Europejskiej nie chciał skomentować kandydatury Matteo Renziego na następnego szefa rządu. Wydaje mi się, że jest on bardzo zaangażowanym Europejczykiem, zainteresowanym pogłębianiem procesu integracji europejskiej – przekazał kurtuazyjnie Barosso. Letta został zmuszony do dymisji po tym, jak brak zaufania wobec niego wyraziło jego własne ugrupowanie, Partia Demokratyczna. Letta sprawował urząd zaledwie 10 miesięcy. Renzi, 39-letni przyszły premier Włoch, zostanie najmłodszym szefem rządu w Unii Europejskiej. Jego głównymi zadaniami będą walka z deficytem budżetowym oraz przygotowanie do włoskiej prezydencji w UE w drugiej połowie tego roku.

Były premier Łotwy kandydatem na przewodniczącego Komisji Europejskiej

Były premier Łotwy Valdis Dombrovskis złożył kandydaturę do objęcia stanowiska przewodniczącego Komisji Europejskiej. Dombrovskis uzyskał już poparcie innych krajów bałtyckich, Estonii i Litwy. Europejska Partia Ludowa wybierze swojego kandydata na marcowej konwencji w Dublinie. Dombrovskis zrezygnował ze stanowiska premiera w listopadzie zeszłego roku, po katastrofie budowlanej w Rydze, w której śmierć poniosło 56 osób. Atutem Dombrovskisa są jego dokonania. Wyprowadził on kraj pogrążony w kryzysie gospodarczym na drogę szybkiego wzrostu PKB,, Łotwa stała się też członkiem stefy euro.

Innymi potencjalnymi kandydatami EPP są były premier Luksemburga Jean Claude Juncker oraz Donald Tusk. Szef polskiego rządu zaprzecza jednak, ze będzie startował w wyścigu o fotel przewodniczącego Komisji Europejskiej.

Barroso krytykuje Szwajcarię za zaostrzenie prawa imigracyjnego

Przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso ostrzegł w minionym tygodniu Szwajcarię, że podjęte decyzje dotyczące ograniczenia liczby imigrantów mogą spotkać się z poważnymi krokami ze strony Brukseli, łącznie z ograniczeniem dostępu do jednolitego rynku europejskiego. Szwajcarski rząd poinformował o pracach nad projektem ustawy zmierzającej do ograniczenia imigracji do końca roku. Barroso zastrzegł, że Europa nie jest gotowa, by negocjować zmiany w obowiązującej zasadzie swobodnego przepływu osób.

W niedawnym referendum 50,3% obywateli szwajcarskich opowiedziało się za przywróceniem kwot imigracyjnych dla obywateli UE. Komisja wezwała rząd szwajcarski, by ten przyjął rozwiązanie godzące wolę Szwajcarów z obowiązującymi umowami z UE. Europa oferuje konkretne warunki współpracy dla Szwajcarii, to niesprawiedliwe, że Szwajcarzy postępują inaczej. Istniejąca umowa międzynarodowa między Szwajcarią a Unią Europejską musi być przestrzegana – podsumował Barroso.

 

Grupa Wyszehradzka (Joanna Babiarz, Tomasz Romanowski)

Węgry stoją wyborami

Na Węgrzech trwają intensywne przygotowania do kampanii przed kwietniowymi wyborami parlamentarnymi. Jak wskazują wyniki sondaży, największe szanse ma koalicja Fidesz-Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa (KDNP). Opozycyjna koalicja Węgierskiej Partii Socjalistycznej (MSzP) i Ruchu Wyborczego „Razem 2014” ma znacznie mniejsze poparcie. Zależnie od instytucji badawczej, różnica między potencjalnymi wynikami koalicji rządowej i opozycji waha się między 20 i 50% poparcia w sondażu. Premier Viktor Orbàn, którego partia rusza do wyborów pod hasłami reform gospodarczych i widocznych efektów polityki rządowej (obniżka cen gazu i prądu, niższa inflacja i zadłużenie), jest według badań drugim najpopularniejszym politykiem, tuż po prezydencie Janosie Aderze.

Wątpliwa wolność węgierskich mediów

Na 64. miejsce, z 57. w zeszłym roku, spadły Węgry w indeksie wolności mediów Reporterów Bez Granic. Choć wciąż plasują się na wyższej pozycji niż Bułgaria (100. miejsce na 180 państw), postępujący spadek wolności mediów budzi niepokój. Od kiedy w 2010 roku rządy objął Fidesz Viktora Orbàna, pozycja Węgier spadła z 24. pozycji do obecnej. Jest to wynik m.in. restrykcyjnej ustawy o mediach, w której zakazuje się „treści niezrównoważonych”. Poprawę wolności mediów odnotowano zaś w Polsce – pozycja Rzeczypospolitej przesunęła się w stosunku do 2013 roku z 22. na 19. miejsce.  

Huawei wkracza na Węgry

W zeszłym tygodniu Viktor Orbán spotkał się w Pekinie z premierem Chińskiej Republiki Ludowej Li Keqiangiem. Wizyta miała na celu wzmocnienie porozumienia węgiersko-chińskiego nie tylko poprzez słowne deklaracje, ale i umowy bilateralne. Jednym z takich porozumień jest umowa z chińskim koncernem telekomunikacyjnym Huawei. Umowa ta może zapewnić Huawei szybką ekspansję na terytorium Węgier, które próbuje zdobyć od 2005 roku.

Amazon stawia na Czechy

Amerykańska firma postanowiła wybudować centrum logistyczne w miejscowości Dobrovíz, położonej na przedmieściach Pragi. Drugie centrum ma powstać w Brnie. Tim Collins, europejski koordynator Amazona, argumentuje wybór Czech ich strategicznym położeniem w Europie Środkowo-Wschodniej: Umiejscowione pomiędzy Polską, Słowacją i Austrią, równocześnie są buforem na Bałkany oraz Włochy, co przesądziło o wyborze. Budowa centrum logistycznego stworzy nowe miejsca pracy, co spowoduje spadek stopy bezrobocia, która w styczniu bieżącego roku wyniosła 8.6% – była najwyższa od czasu kryzysu w 2007 roku.

 

Wschód (Adrian Koładka)

Wolność prasy w Azji Centralnej

Reporterzy Bez Granic opublikowali tegoroczną edycję Światowego Indeksu Wolności Prasy. W rankingu Kirgistan zajął 97. miejsce, osiągając tym samym najlepszy wynik spośród wszystkich państw Azji Centralnej. W stosunku do ubiegłorocznego rankingu poprawę odnotował Tadżykistan, plasując się na 115. miejscu (w 2013 r. znajdował się na pozycji 123.). Z kolei Kazachstan, Uzbekistan i Turkmenistan znalazły się odpowiednio na miejscu 161., 166. i 178., będąc tym samym jednymi z państw o najbardziej ograniczonej wolności prasy na świecie (ranking objął łącznie 180 państw).

Konflikt o Górski Karabach: kolejne incydenty zbrojne

Trzynastego lutego Ministerstwo Obrony Azerbejdżanu poinformowało, że Ormiańskie Siły Zbrojne w przeciągu ostatnich kilku dni ostrzeliwały pozycje wojsk Azerbejdżanu. Według Ministerstwa miało miejsce łącznie 25 incydentów tego rodzaju. Tym samym Armenia naruszyła postanowienia zawartego w 1994 r. rozejmu z Azerbejdżanem.

Zmiany w polityce Moskwy wobec Kijowa

W opinii analityków Ośrodka Studiów Wschodnich, Rosja zaostrza politykę względem Ukrainy. Zaobserwowana zmiana obejmuje cztery aspekty. Po pierwsze, Kreml wywiera naciski na ukraińskie władze, by te stłumiły protesty społeczne siłą oraz nie czyniły ustępstw na rzecz protestujących. Po drugie, Moskwa grozi sankcjami ekonomicznymi w postaci nieudzielenia obiecanego wcześniej wsparcia gospodarczego w razie niedostosowania się do wspomnianych postulatów Rosji. Po trzecie, władze rosyjskie grożą również wsparciem koncepcji kontrolowanego podziału Ukrainy na autonomiczne regiony – niektóre z nich byłyby mocniej związane z Moskwą. Po czwarte, Kreml coraz silniej akcentuje niezadowolenie z zaangażowania w sprawy Kijowa USA oraz UE i domaga się rozmów w tej kwestii. Wymienione zjawiska sugerują, iż celem Rosji jest strategiczna kontrola nad całością państwa ukraińskiego.

Premier Gruzji gotowy na spotkanie z przedstawicielami Rosji

Premier Irakli Garibaszwili wyraził gotowość do spotkania z przedstawicielami Federacji Rosyjskiej. Gruziński rząd stoi na stanowisku, że „bezpośredni dialog” z Rosją jest konieczny, a wzajemne stosunki muszą zostać uporządkowane pomimo występowania „ogromnego nierozwiązanego problemu”. Problem ów dotyczy spraw związanych z Abchazją i Osetią Południową, separatystycznych regionów, wokół których od kilku lat toczy się spór na linii Tbilisi-Moskwa. Techniczne szczegóły ewentualnego spotkania, takie jak termin czy miejsce, miałyby zostać ustalone później. Przytoczona wypowiedź premiera Gruzji jest zapewne odwołaniem do niedawnej wypowiedzi Władimira Putina, w świetle której mogłoby dojść do jego spotkania z gruzińskim prezydentem.

 

Europa Południowo-Wschodnia  (Agnieszka Wesołowska, Bartłomiej Rusin)

Społeczeństwo bułgarskie popiera zmiany w systemie wyborczym

O inicjatywie przeprowadzenia referendum w sprawie zmian w systemie wyborczym, wysuniętej przez prezydenta Bułgarii Rosena Plewneliewa, pisaliśmy już wcześniej (Horyzont XXXIII). Jak się okazuje, pomysł ten popiera większość społeczeństwa bułgarskiego. Świadczą o tym wyniki przeprowadzonych na początku lutego badań opinii publicznej, gdzie Bułgarom zadano te same trzy pytania, które zaproponowała głowa państwa.

Za wprowadzeniem częściowego systemu większościowego opowiedziało się 67% ankietowanych, przeważnie w wieku między 30-50 lat oraz posiadających wyższe wykształcenie. Głosowanie drogą elektroniczną w czasie wyborów i referendów poparło 59% pytanych, natomiast za wprowadzeniem obowiązkowego głosowania opowiedziało się 56% respondentów. Ostatnia z tych kwestii spotkała się z największym oporem Bułgarów – przeciwnych temu obowiązkowi jest około 30% ankietowanych. Samą ideę przeprowadzenia referendum poparło 62% przy sprzeciwie 18% pytanych. Nie zmienia to faktu, że dojście referendum do skutku jest mało prawdopodobne.

Łukoil zainwestuje 13,5 mln euro w Rumunii

Firma Lukoil Energy&Gas Romania, stanowiąca część rosyjskiego Łukoilu, zainwestuje około 13,5 mln euro w budowę parku fotowoltaicznego o mocy sumarycznej 9 MW w pobliżu największej rafinerii ropy naftowej w kraju (okolice miasta Ploeszti). Zezwolenie na konstrukcję wydał Krajowy Urząd Regulacji Energetyki jeszcze pod koniec ubiegłego roku.

Nie jest to pierwszy projekt z dziedziny energii odnawialnej w Rumunii. Obecnie w kraju prowadzone są prace nad instalacją modułów fotowoltaicznych o łącznej mocy około 1000 MW. Spośród innych źródeł najbardziej rozwinięta jest energia wiatrowa, zapewniająca produkcję około 2500 MW, co odpowiada 10% produkcji energii elektrycznej w całym kraju.

Wolność prasy na Bałkanach – ranking

Wedle najnowszego raportu organizacji Reporterzy Bez Granic największą wolnością wśród krajów bałkańskich cieszą się media w Rumunii, która uplasowała się na 45. pozycji spośród ponad 180 ujętych w zestawieniu krajów.

Kolejne miejsca zajęły Serbia (54. pozycja) oraz Chorwacja (65.). Tuż za nią uplasowała się Bośnia i Hercegowina. Nieco gorzej przedstawia się sytuacja w Kosowie (80. miejsce) oraz Albanii (85.). Dużo gorzej została oceniona Bułgaria, która spadła w zestawieniu z 87. na 100. pozycję, co jest najsłabszym wynikiem spośród wszystkich krajów Unii Europejskiej. Główną przyczyną niskiej oceny Bułgarii była przemoc stosowana przez policję w stosunku do dziennikarzy podczas ubiegłorocznej fali protestów.

Najgorzej ocenione zostały Czarnogóra (114.) i Macedonia (123. pozycja). W przypadku Czarnogóry zaniepokojenie RWB wzbudziły groźby i używanie przemocy fizycznej wobec dziennikarzy, natomiast Macedonię skrytykowano m.in. za stosowanie kary więzienia wobec niewygodnych przedstawicieli mediów.

 

 

Ameryka Północna (Maria Płudowska)

Judicial Watch zarzuca Departamentowi Obrony łamanie prawa

Amerykańska organizacja Judicial Watch oskarżyła Departament Obrony o nadużycie władzy i łamanie prawa. Opublikowała maile rozesłane przez Pentagon do różnych agend rządu USA w kilka dni po zamordowaniu Osamy bin Ladena. Admirał William McRaven, głównodowodzący akcji specjalnych, apeluje w nich o natychmiastowe zniszczenie zdjęć i wszelkich dowodów z przeprowadzanej akcji. Według Toma Fittona z Judicial Watch niszczenie dokumentów rządowych jest próbą zatajania ważnych informacji przed społeczeństwem amerykańskim.

Amerykańskie elementy tarczy rakietowej w Europie

Sojusz Północnoatlantycki poinformował, że dostarczono już elementy tarczy przeciwrakietowej do Europy. Supernowoczesny amerykański Niszczyciel USS Donald Cook, którego zadaniem jest obrona przed rakietami balistycznymi, stacjonuje u wybrzeży hiszpańskich. Sekretarz generalny NATO Anders Fogh Rasmussen deklaruje, że w przeciągu dwóch lat Europa wyposażona zostanie w trzy kolejne okręty tego typu.

Wizyta prezydenta Francji w Białym Domu

Barack Obama, chcąc uwydatnić wagę wizyty prezydenta Francji F. Hollande’a, nadał jej najwyższy status w protokole dyplomatycznym. Waszyngton, ceniąc sojusz z Francją, podkreśla, że oba kraje mają te same poglądy w kwestii Iranu i Syrii. Prezydenci w rozmowach powracali do historii, m.in. zakupu Luizjany od Napoleona w 1803 r. Odwiedzili także dom Thomasa Jeffersona. Rząd amerykański wyraził ponadto pełne uznanie dla działań francuskich w Afryce (Mali, Republika Środkowoafrykańska).   

 

Afryka (Wojciech Gil)

Francja zwiększy zaangażowanie w Republice Środkowoafrykańskiej

Przedstawiciele rządu francuskiego zapowiedzieli w ubiegły piątek zwiększenie kontyngentu wojskowego w Republice Środkowoafrykańskiej o dodatkowych 400 żołnierzy. Łącznie wielkość misji militarnej wysłanej przez Paryż wyniesie wtedy 2 tys. osób, które działają razem z ok. 6 tys. wojskowych z państw Unii Afrykańskiej. Równolegle, podwojenie planowanego kontyngentu do tysiąca żołnierzy w ramach sił EUFOR zapowiedziała Catherine Ashton. Konieczność zwiększenia międzynarodowego zaangażowania militarnego w pogrążonej w wojnie domowej Republice Środkowoafrykańskiej zaznaczył m.in. sekretarz generalny ONZ, Ban Ki-moon, zwracając uwagę na religijne tło konfliktu. Warty uwagi jest także fakt, że na miejscu działa już ok. 50 polskich żołnierzy, którzy razem z udostępnionym samolotem transportowym typu Hercules C-130 stanowią wsparcie francuskiej misji.W wyniku wciąż zaostrzającej się sytuacji w RŚA narażeni są m.in. misjonarze
z Polski, których aktualnie przebywa tam 35.

Asz-Szabab przeprowadził zamach bombowy w Mogadiszu

Somalijskie ugrupowanie Asz-Szabab przyznało się do zorganizowania zamachu w stolicy kraju, Mogadiszu, który miał miejsce w ubiegłym tygodniu. W wyniku detonacji ładunków wybuchowych znajdujących się w samochodzie-pułapce zginęło 7 osób, a co najmniej 15 zostało rannych. Rzecznik prasowy Asz-Szabab, Abdul Aziz Musab, oświadczył, że celem operacji był konwój ONZ przemieszczający się w pobliżu stołecznego lotniska. Ponadto organizacja wzięła odpowiedzialność za przeprowadzenie moździerzowego ataku na pałac prezydencki w ubiegłą środę. Najgłośniejszym atakiem zorganizowanym przez to ugrupowanie w ostatnim czasie był wrześniowy atak na centrum handlowe „Westgate” w Nairobi, na skutek którego zginęło przynajmniej 67 osób.

Prezydent Ugandy zapowiedział podpisanie ustawy dyskryminującej homoseksualistów

Prezydent Yoweri Museveni ogłosił gotowość do podpisania ustawy uderzającej w środowiska LGBT. Przegłosowany w grudniu akt prawny, zakładający m.in. karę dożywotniego więzienia za „stosowanie praktyk homoseksualnych”, spotkał się z szerokim sprzeciwem zachodniej opinii międzynarodowej oraz wielu grup działających na rzecz praw człowieka. Rzecznik rządu, Ofwono Opondo, stwierdził, że prezydent Museveni zdecydował się na zatwierdzenie ustawy po konsultacjach z kilkunastoma ekspertami Ministerstwa Zdrowia. Eksperci ci mieli uznać homoseksualizm za „zjawisko uwarunkowane społecznie, a nie genetycznie”.

 

Bliski Wschód (Mateusz Ryszawy)

Syria – mediator przeprasza

Specjalny Wysłannik ONZ ds. wojny domowej w Syrii, Lakhdar Brahimi, przeprosił naród syryjski za fiasko negocjacji pokojowych w Genewie. Według niego druga tura rozmów zakończyła się niepowodzeniem z powodu odmowy udziału strony państwowej w dyskusji na temat utworzenia rządu przejściowego. Wielka Brytania i Francja oskarżyły rząd prezydenta Baszszara Al-Asada o niepowodzenie rozmów. Dotychczas w trwającej od 2011 roku wojnie domowej w Syrii zginęło ponad 100 tysięcy ludzi, a prawie 10 milionów zostało zmuszonych do opuszczenia swoich domów.

Bójka w tureckim parlamencie

Turecki parlament zatwierdził kontrowersyjne reformy sądownictwa. Podczas głosowania na sali doszło do bójki pomiędzy deputowanymi partii rządzącej a posłami opozycji. Zgodnie z reformą, Najwyższa Rada Sędziów i Prokuratorów przeszła pod kontrolę Ministerstwa Sprawiedliwości. Według opozycji reforma ta uderza w niezależność judykatywy. Zmiany w sądownictwie mają miejsce po aresztowaniach pod zarzutem korupcji wpływowych sojuszników premiera Erdogana, co poważnie zachwiało sceną polityczną Turcji.

Irański system obrony powietrznej

Najwyższy dowódca obrony powietrznej Iranu ogłosił, iż jego kraj rozwiązał problemy techniczne związane z budową własnego systemu obrony przeciwrakietowej o nazwie Bavar-373, który ma być sprawny do końca 2015 roku. Wzorem dla irańskiego Bavara-373 jest rosyjski system obrony dalekiego zasięgu S-300, który z powodów politycznych nie został dostarczony do Iranu. Według zapowiedzi wysokich rangą irańskich wojskowych rozwiązanie ma być bardziej zaawansowane technologicznie niż rosyjski pierwowzór.

 

Azja Pacyficzna (Ewa Strankowska)

Antyrządowych protestów na Tajlandii ciąg dalszy

Mimo przeprowadzenia wyborów parlamentarnych na początku lutego 2014 r., które miały zakończyć falę antyrządowych demonstracji, protesty nadal trwają. Tajlandzka policja kilkakrotnie podejmowała próby stłumienia protestów, jednakże bezskutecznie. Przywódca demonstratów, Suthep Thaugsuban, powiedział w sobotę, że w skład następnego rządu nie mogą wejść ludzie Thaksina Shinawatra, wroga numer jeden opozycji. Odrzucił również ewentualność „rządu jedności narodowej” składającego się z przedstawicieli wszystkich partii. Jego zdaniem cały rząd i administracja muszą odejść, a ich miejsce zajmą osoby tworzące „rząd ludowy”, który powinien zostać wybrany w wolnych wyborach.

John Kerry po raz piąty w Azji

Sekretarz Stanu USA udał się w czwartek w kolejną podróż do Azji. Odwiedził Koreę Południową, Chiny oraz Indonezję. Na spotkaniach z dyplomatami koreańskimi poruszył przede wszystkim kwestię wzrostu napięcia na półwyspie, obserwowaną w ostatnim czasie. Ten sam temat powrócił podczas wizyty Kerry’ego w Pekinie. Na spotkaniu z Xi Jinpingiem zaapelował o pomoc Chin w negocjacjach dotyczących rezygnacji z kontynuowania rozwoju programu nuklearnego Pjongjangu. Rozmowy dotyczyły również chińskich roszczeń na morzach przybrzeżnych. Kerry został zapewniony o pokojowych intencjach władz w Pekinie. Głównym tematem spotkań podczas wizyty w Indonezji były zaś kwestie zmian klimatycznych i konieczności podejmowania działań mających na celu ich powstrzymanie. Komentatorzy polityczni wskazują na znaczenie, jakie region azjatycki odgrywa w polityce USA, podkreślając, iż jest to już piąta wizyta Sekretarza Stanu za jego kadencji.