28 Horyzont Jagielloński
Poniżej prezentujemy skrót informacji z najnowszego Horyzontu Jagiellońskiego. To publikowany cyklicznie przegląd najważniejszych faktów, analiz i komentarzy z ostatniego tygodnia.
Polska (Bartosz Bieliszczuk)
Gen. Koziej: “Iskandery” to część rozgrywki o tarczę antyrakietową
Szef BBN-u, gen. Stanisław Koziej skomentował w Polskim Radiu doniesienia, mówiące o rozmieszczeniu rakiet Iskander w Obwodzie Kaliningradzkim. Gen. Koziej podkreślił, że fakt rozlokowania “Iskanderów” nie został jak dotąd oficjalnie potwierdzony. Według szefa BBN-u, rakiety te są wykorzystywane w politycznej rozgrywce Rosji z Zachodem: “Takimi sposobami próbuje się storpedować budowę europejskiej obrony przeciwrakietowej (…) To bardzo ważny projekt realizowany w Polsce. Nie róbmy niczego co mogłoby utrudniać realizację tego ważnego, strategicznego zadania (…)” – powiedział generał. O rozmieszczeniu rakiet przy polskiej granicy napisał 14 grudnia niemiecki “Bild”.
Podczas VIII posiedzenia Komitetu Strategii Współpracy Polski i Rosji, Radosław Sikorski i Siergiej Ławrow podpisali „Program 2020 w relacjach polsko-rosyjskich”. W dokumencie znalazły się deklaracje dot. między innymi kształtowania pozytywnego klimatu biznesowego, niedyskryminowania inwestycji, upraszczania procedur celnych czy współpracy kulturalnej. Podpisany dokument poddał jednak dokładniejszemu omówieniu Witold Jurasz, były charge d’affaires RP na Białorusi. Według niego “zaakceptowanie deklaracji, której fragmenty są cytatami z doktryny polityki zagranicznej Rosji, i to jeszcze z użyciem rusycyzmu w tekście, to już naprawdę wstyd, jeśli wręcz nie kompromitacja”. W. Jurasz wskazuje, że deklarowane w dokumencie “stworzenie Europy bez podziałów” postulowane jest także w doktrynie polityki zagranicznej Rosji, gdzie wskazuje się jednocześnie, że linie podziałów narzucane są przez rozszerzenie NATO. Podobnie rzecz się ma z zapisem o unikaniu „upolityczniania dyskusji historycznych”. Jak komentuje podpisanie dokumentu Witold Jurasz: “W MSZ za politykę wschodnią odpowiada ekipa wywodząca się z Ośródka Studiów Wschodnich. Szkoda, że jej reprezentanci najwyraźniej nie przestudiowali polityki zagranicznej Rosji – gdyby to zrobili nie podsunęli by pewnie szefowi polskiej dyplomacji takiego dokumentu.”
Generał Nowek: Polska powinna być bardziej asertywna wobec USA
“Gość Niedzielny” przeprowadził wywiad z byłym szefem UOP-u i Agencji Wywiadu, gen. Zbigniewem Nowkiem. Rozmowa dotyczyła m.in. amerykańskich podsłuchów i postawy Warszawy wobec Waszyngtonu. Według generała, podsłuchując Polskę, Amerykanie “złamali wszystkie zasady”, a nasza dyplomacja powinna domagać się pełnych wyjaśnień. Były szef UOP-u, krytykuje także “beztroskę” i serdeczność z jaką polskie MSZ przywitało w kraju Johna Kerry’ego. Jak stwierdził gen. Nowek: “Kerry powiedział wprost, że Amerykanie przyjeżdżają w sprawie kontraktów zbrojeniowych. Polska na unowocześnienie swoich systemów chce wydać ok. 140 mld zł, to jest kilkadziesiąt miliardów dolarów. Amerykanie wprost mówią, że taki jest ich interes. John Kerry przyznaje, że o tym będzie rozmawiał, a my nawet tak drobnej sprawy jak zniesienie wiz dla Polaków przy tej okazji w ogóle nie poruszamy”. Zbigniew Nowek krytykuje też niekorzystne dla Polski warunki offsetu za zakup amerykańskich F-16.
Unia Europejska (Bartłomiej Sawicki)
Drugi filar unii bankowej zatwierdzony
Podczas zeszłotygodniowej Rady Europejskiej zatwierdzono kolejny element unii bankowej – Wspólny System Restrukturyzacji i Uporządkowanej Likwidacji Banków (SRM). W założeniu ma to być fundusz upadłościowy, na który będą składały się same banki. Fundusz ten będzie uzupełniany środkami finansowymi stopniowo przez 10 lat; uzgodniono także, że do tego czasu rządy będą mogły nakładać na banki dodatkowe opłaty. Jeśli będzie taka potrzeba władze będą mogły wykorzystać środki krajowe na naprawę systemów bankowych oraz ubiegać się o pomoc funduszu ratunkowego strefy euro (EMS). Wcześniej o taką pożyczkę zwróciła się Hiszpania. Problemem jest jednak brak możliwości skorzystania funduszu ratunkowego krajów spoza strefy euro. Na wniosek Polski i Danii w deklaracji ministrów finansów o zabezpieczeniu wspólnej likwidacji banków znalazł się dotyczący ich zapis. Dzięki niemu kraje spoza strefy euro, będące członkami unii bankowej będą traktowane na równi z państwami Eurolandu.
Kiedy przywódcy państw europejskich debatowali na temat unii bankowej agencja ratingowa Standard&Poor’s obniżyła rating Unii Europejskiej o jeden stopień – z najwyższego poziomu AAA do AA+. Jest to efekt zaostrzającej się dyskusji budżetowej między krajami wspólnoty. Na decyzję wpłynęła także pomoc udzielona bankom w Irlandii, Hiszpanii, Portugalii, Grecji oraz na Cyprze. Deficyty państw wciąż są ponad zakładane wcześniej limity co przekłada się na ocenę ratingową.
Unia wciąż bez nowej strategii bezpieczeństwa
Podczas ostatniej Rady Unii Europejskiej po raz pierwszy od 2008 roku rozmawiano o Wspólnej Polityce Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO). Mimo to, nie wspomniano o konieczności przyjęcia nowej strategii bezpieczeństwa wspólnoty. Obecna ma już 10 lat i nie obejmuje nowych zagrożeń i wyzwań. W konkluzjach ze szczytu podkreślono wolę dalszego jej rozwijania. Koordynacja WPBiO ma dotyczyć wsparcia przemysłu obronnego, który ucierpiał wyniku cięć budżetowych. Wskazano również na konieczność ulepszenia uzbrojenia i koordynację działań. Unia poparła kontynuację czterech wielonarodowych programów wojskowych mających na celu podniesienie jakości uzbrojenia państw UE. Chodzi m.in. o program stworzenia w latach 2020-2025 floty samolotów umożliwiających tankowanie w powietrzu, rozwijanie systemu komunikacji satelitarnej oraz rozwój dronów. W 2014 roku mają też zostać przyjęte unijne ramy polityki w dziedzinie obrony przed zagrożeniem cybernetycznym. W dyskusji na temat Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony uczestniczył szef NATO Anders Fogh Rasmussen. Przypomniał on krajom Wspólnoty o obowiązkach wynikających z członkostwa w Pakcie Północnoatlantyckim. UE znajduje się obecnie pod presją Stanów Zjednoczonych, aby odgrywać znacznie większą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa w sąsiedztwie Europy.
Bruksela podtrzymuje „tak” dla Ukrainy
Mimo niepodpisania umowy stowarzyszeniowej między Ukrainą, a Unią Europejską, państwa Wspólnoty wciąż nie zamykają drzwi przed Kijowem. Co więcej przewodniczący Rady Europejskiej Herman Van Rompuy, powiedział, iż widzi – prędzej czy później- Ukrainę w Europie. Jak stwierdził: „Ukraina jest członkiem „rodziny europejskiej”, a jej przyszłość leży w Europie”. UE jest nadal gotowa do podpisania politycznych i handlowych umów z Ukrainą. Jednocześnie Rada Europejska apeluje o umiar, poszanowanie praw człowieka i praw podstawowych oraz o demokratyczne rozwiązanie kryzysu politycznego na Ukrainie, które spełniłoby aspiracje obywateli tego kraju.
W przyszłym roku podpisanie umów stowarzyszeniowych z Gruzją i Mołdawią
Rada Europejska wyraziła swoje zadowolenie z parafowanych pod koniec listopada przez Tbilisi i Kiszyniów umów stowarzyszeniowych z Unią Europejską. Ostateczne podpisanie porozumień powinno nastąpić do końca sierpnia 2014 roku. Należy pamiętać jednak, że Kijów również parafował tekst porozumienia w marcu 2012 roku. Dlatego też nie jest do końca pewne czy Gruzja i Mołdawia ostatecznie poprą dalszą integrację z UE. We wrześniu tego roku w odpowiedzi Moskwa pod pretekstem nie spełnienia wymogów sanitarnych wstrzymała import mołdawskich win. Rosja ostrzega Mołdawię, że mogą się pojawić również zakazy importu owoców i warzyw. Brzemienne w skutkach dla gospodarki Mołdawii mogą okazać się także ograniczenia limitu Mołdawian pracujących w Rosji. Pracujący za granicą generują rocznie ok. 2 mld euro zysków dla mołdawskiej gospodarki. Najczęstszym kierunkiem emigracji jest Rosja. Aż 60% pracowników, głownie sezonowych, pracuje właśnie w Rosji.
Unia Europejska stara się wspomóc wysiłki Kiszyniowa. W zeszłym tygodniu Parlament Europejski przegłosował zniesienie ceł na import mołdawskiego wina, starając się zrównoważyć stracony rosyjski rynek dla mołdawskich eksporterów. Inaczej sytuacja wygląda w przypadku Gruzji, która od czasów wojny w 2008 roku nie utrzymuje stosunków dyplomatycznych z Rosją. Premier Irakli Garibashvili zapytany, czy wydarzenia na Ukrainie będą miały wpływ na politykę jego kraju odpowiedział, że Gruzja jest mniej zależna od Moskwy niż Kijów i Kiszyniów.
Wspólna Polityka Rolna przyjęta
W minionym tygodniu na posiedzeniu Rady Ministrów Rolnictwa i Rybołówstwa państw UE po 3 latach dyskusji przyjętopakiet reform Wspólnej Polityk Rolnej na lata 2014-2020 oraz jej przejściowe zasady na 2014 rok. Według reformy od 2015 roku rolnicy będą zmuszeni do utrzymywania pastwisk, wygospodarowywania obszarów proekologicznych i stosowania innych „równoważnych” środków – w przeciwnym razie nie dostaną 30% dopłat. Z wymogów tych ze względu na niewielkie rozmiary jest wyłączona duża część polskich gospodarstw. Z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, 30% środków ma zostać przeznaczone na cele środowiskowe, organiczne i klimatyczne. Możliwości ubiegania się o dopłaty rolne pozbawiono m.in. lotniska i obiekty sportowe. Postanowiono także, że rolnicy poniżej 40 roku życia będą otrzymywać 25% więcej dopłat rolnych przez pierwsze 5 lat. Przewidziano również stopniowe wyrównywanie dopłat w państwach, w których dopłaty bezpośrednie do hektara są niższe od 90% średniej unijnej (m.in. Polska). Co istotne polityka UE zmierza do zrównania dopłat miedzy krajami starej Unii, a nowymi członkami wspólnoty. Różnica pomiędzy wysokością dopłat ma zostać zmniejszona o jedną trzecią w okresie 2015-2020. Łącznie Polska może liczyć na dopłaty w wysokości 28,5 mld euro.
Wschód (Bartosz Światłowski)
OSW: „Korekta państwa Putina: pod szyldem konserwatyzmu.”
Doroczne orędzie prezydenta Federacji Rosyjskiej Władimira Putina przyniosło potwierdzenie wdrażanej od roku strategii umacniania władzy centralnej. W wygłoszonym 12 grudnia przed Zgromadzeniem Federalnym wystąpieniu, Putin zapowiedział dalszą centralizację państwa, wzmocnienie najbliższego zaplecza prezydenckiego, osłabienie relatywnie autonomicznych instytucji oraz walkę z politycznymi przeciwnikami. Część dotycząca struktury władzy została uzupełniona przez program ochrony tradycjonalizmu i konserwatyzmu definiowanych na potrzeby wewnętrzne kremlowskiej władzy. Orędzie Putina było potwierdzeniem kontynuacji podjętych już działań, m. in. wchłonięcia Sądu Arbitrażowego przez Sąd Najwyższy przy jednoczesnym zwiększeniu uprawnień śledczych, czy zmian w ordynacji wyborczej utrudniających zaskarżanie wyników wyborów i ograniczających liczbę mandatów (system większościowo – proporcjonalny). Obok dalszych zapowiedzi karania postaw „nietradycyjnych” czy obraźliwych wobec uczuć religijnych, prezydent wysłał czytelne sygnały pod adresem własnego zaplecza. Likwidacja agencji informacyjnej RIA Nowosti czy wspomniane w wystąpieniu przejęcie przez Rosnieft Igora Sieczina koncernu TNK – BP dokonane poprzez systemy państw rajów podatkowych, należy rozumieć jako dążenie do zwiększenia kontroli i nadzoru nad działaniami obdarzonych dotąd stosunkowo znaczną swobodą funkcjonowania.
Rosyjskie wojsko planuje unowocześnienie w szybkim tempie. W 2015 roku ma zakończyć się faza prac konstrukcyjnych nad rosyjskim czołgiem przyszłości „Armata”. Z kolei na maj 2014 roku przewidywane jest ukończenie testów rosyjskiego systemu żołnierza przyszłości „Ratnik”. System obejmuje uzbrojenie żołnierza, opancerzenie osobiste, kombinezon przeciwodłamkowy, układ łączności, nawigacji, obserwacji dzienno-nocnej itp. Łącznie to ponad 50 elementów wyposażenia. Proces wdrażania jest hamowany przez rosyjskie, i przez to ciągle gorszej jakość niż zachodnie, skomplikowane elementy elektroniczne. Rosjanie mimo to nie zamierzają korzystać z zagranicznych produktów.
Moskiewski Komsomolec o polskim zaangażowaniu na Ukrainie
W gazecie „Moskiewski Komsomolec” opublikowano artykuł krytykujący zaangażowanie polskich i amerykańskich polityków w wydarzeniach na Ukrainie. Redaktorzy nie ustrzegli się jednak błędu, myląc byłego premiera Jarosława Kaczyńskiego z śp. prezydentem Lechem Kaczyńskim. Autorzy tekstu przekonują, że „znajdując się w obcym państwie uczestniczy w demonstracji przeciwko prezydentowi tego kraju”.
20 grudnia prezydent Władimir Putin podpisał dekret o ułaskawieniu Michaiła Chodorkowskiego „ze względów humanitarnych”. Informację o swej decyzji przedstawił Putin jeszcze dzień wcześniej podczas corocznej telekonferencji z dziennikarzami. Jak dotąd był współwłaściciel Jukosu odmawiał składania wniosku o ułaskawienie. Zmiana postawy byłego szefa Jukosu obok względów prywatnych (choroba matki), może wynikać z wcześniejszych doniesień prokuratury o przygotowywaniu kolejnych procesów wobec kończącego odsiadywanie kary w 2014 roku przedsiębiorcy. Dla kremlowskich władz gest ten wpisuje się w sekwencje działań skoncentrowanych wokół łagodzenia wizerunku władz. Temu celowi służyć miały amnestie zespołu Pussy Riot czy ekologów Greenpeace. Obok czynnika zewnętrznego, związanego ściśle ze zbliżającymi się igrzyskami w Soczi, istotna rolę w kontekście uwolnienia Chodorkowskiego odgrywały zmiany w kształcie opozycji politycznej Putina. Wymiana pokoleniowa antagonistów prezydenta skupionych obecnie wokół Aleksieja Nawalnego nakazuje szukać zagrożeń w innym środowisku.
Południe (Radosław Niedzielski, Bartłomiej Sawicki)
Albania bez statusu państwa kandydującego
Komisarz ds. rozszerzenia i polityki sąsiedztwa w Komisji Europejskiej, Štefan Füle ogłosił przesunięcie w czasie decyzji w sprawie przyznania Albanii statusu państwa kandydującego na czerwiec 2014 r. Takie rozstrzygnięcie jest wynikiem braku jednolitego stanowiska wśród członków UE. Przyznaniu oficjalnego statusu państwa kandydującego Albanii sprzeciwiły się Dania, Francja, Holandia, Niemcy oraz Wielka Brytania. Należy jednocześnie odnotować, iż ostatni raport KE potwierdził wypełnienie przez Tiranę wszystkich zobowiązań niezbędnych do przyznania jej takiego statusu. Tym samym sprzeciw części członków UE ma przede wszystkim charakter polityczny. Ich obawy mogą wynikać ze słabości albańskiej gospodarki, a także wciąż powszechnego braku kultury poszanowania prawa. W dobie kryzysu główni decydenci „starej UE” nie chcą przyznawać statusu członka państwu, które potencjalnie w przyszłości będzie stanowić obciążenie dla systemu finansowego wspólnoty.
South Stream przeszkodą na drodze integracji Serbii z UE
Porozumienie zawarte między Serbią, a Rosją dotyczące budowy gazociągu South Stream stanowi jedną z przeszkód na drodze do integracji Belgradu z UE. Zdaniem unijnego komisarza ds. energii Günthera Oettingera Serbia musi „zharmonizować” umowę dotyczącą budowy gazociągu południowego z prawem unijnym jeśli nie chce opóźniać rozmów akcesyjnych zaplanowanych na koniec stycznia 2014 roku. „Rozmowy o członkostwo Serbii w UE rozpoczną się w tym samym czasie, co negocjacje między UE a Rosją w sprawie zmian umów dotyczących budowy South Stream. Są to dwa połączone ze sobą i równoległe procesy” – podkreślił Oettinger. Budowę serbskiego odcinka gazociągu o długości 421 km rozpoczęto pod koniec listopada. Wartość tej inwestycji to 1,9 mld euro. Unia Europejska kwestionuję umowy dwustronne zawarte między Rosją, a krajami przez które ma przebiegać South Stream. Klaus-Dieter Borchardt, dyrektor ds. rynków energii w Komisji Europejskiej, powiedział, że umowy dwustronne są sprzeczne z obecnym prawem unijnym dlatego też konieczna jest ich renegocjacja z Rosją. Jednak premier Rosji, Dmitrij Miedwiediew powiedział, że umowy te są aktami prawa międzynarodowego, dlatego też powinny być traktowane zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa krajowego.
W minionym tygodniu zapadła ostateczna decyzja inwestycyjna dotycząca rozpoczęcia drugiej fazy eksploatacji azerskich złóż Szach Deniz. Umożliwia to przejście do realizacji trzech gazociągów: Kaukaskiego (SCP) mającego połączyć Azerbejdżan przez Gruzję z Turcją, TANAP (gazociąg Transanatolijski) biegnący przez Turcję oraz łączącego się z nim gazociągu TAP (gazociąg Transadriatycki) mającym powstać na Bałkanach. Azerbejdżan podpisał już z Albanią, Czarnogórą i Chorwacją memorandum na dostawy gazu ziemnego ze złóż Shah Deniz na Morzu Kaspijskim. Dzięki temu, korytarzem południowym dostarczane będzie nawet 16 mld m3 gazu rocznie. Pierwsze dostawy do Europy mają zostać zrealizowane w 2019 roku. Możliwe że gaz popłynie także w przyszłości nie tylko do krajów bałkańskich, Grecji i Włoch, ale także na północ. Taką możliwość sygnalizował Kjetil Tungland, dyrektor Gazociągu Transadriatyckiego.
Hiszpania, Ameryka Środkowa i Południowa (Anna Domaszewska)
Chile: Bachelet wygrała wybory prezydenckie
Zgodnie z przewidywaniami Michelle Bachelet wygrała wybory prezydenckie w Chile. W drugiej turze uzyskała 62% głosów, podczas gdy jej największa rywalka, kandydatka partii prawicowej Evelyn Matthei – 38%. Michelle Bachelet to 62–letnia socjalistka, prezydent kraju w latach 2006–2010, ciesząca się wielkim poparciem i popularnością wśród mieszkańców Chile. Głównymi zamiarami nowej pani prezydent jestm.in. zmniejszenie nierówności pomiędzy bogatymi i biednymi, zapewnienie bezpłatnej edukacji na poziomie wyższym, złagodzenie polityki aborcyjnej, przeprowadzenie reform gospodarczych oraz zmiana konstytucji. Po raz pierwszy, Chilijczycy mieli możliwości podjęcia decyzji o udziale w głosowaniu, ponieważ do roku 2012 było ono obowiązkowe. W drugiej turze głosowało 41% uprawnionych.
Hiszpania: zmiany w ustawie aborcyjnej
W piątek na konferencji prasowej w Brukseli premier Mariano Rajoy potwierdził, że rząd pracuje nad reformą ustawy aborcyjnej. W Hiszpanii zabieg usuwania ciąży jest legalny w 1985 roku, a od 2010 roku obowiązuje prawo do aborcji do czternastego tygodnia od zajścia w ciążę. Ustawa, którą obecnie przygotowuje ma być podobna do tej obowiązującej do roku 1985, tzn. zezwalać na aborcję tylko w trzech przypadkach: gdy ciąża zagraża zdrowiu lub życiu matki, gdy jest wynikiem gwałtu oraz gdy badania wykazują upośledzenia płodu. Rajoy podkreślił, że program wyborczy Partii Ludowej zakładał od początku przeprowadzenie podobnej reformy. Opozycyjna partia PSOE oraz stowarzyszenia feministyczne już zapowiadają działania mające uniemożliwić reformę ustawy, zauważając, że rygorystyczne przepisy wcale nie wpłyną na obniżenie przeprowadzanych zabiegów, a jedynie doprowadzą do podniesienia liczby nielegalnych aborcji.
Ameryka Północna (Maria Płudowska)
Najwyższa od dwóch lat wartość PKB w Stanach Zjednoczonych.
Amerykański Departament Handlu opublikował w piątek dane, według których wzrost gospodarczy Stanów Zjednoczonych wyniósł w okresie od lipca do września 4,1%. Poprzedni raport wskazywał wzrost w wysokości 3,6%. Wzrost PKB jest efektem wzmożonych inwestycji przedsiębiorstw biznesowych oraz wydatków konsumenckich.
Cięcia w finansowaniu gospodarki amerykańskiej przez FED.
System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych (FED) ogłosił, że zmniejszy środki przeznaczane na inwestycje w gospodarkę amerykańską. W wyniku reformy kwota przeznaczona na program skupu obligacji spadnie z 85 mld dol. do 75 mld dol. Stan gospodarki Stanów Zjednoczonych poprawił się, powstało wiele nowych miejsc pracy. Przewidywania analityków FED sugerują, że bezrobocie w USA spadnie w nadchodzącym roku z 7% do 6,3%. Reakcja amerykańskiego rynku na posunięcie FED była pozytywna. Wskaźnik Dow Jones Industrial Average (jednego z ważniejszych indeksów akcji spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych Nowego Jorku) skoczył o 1% w górę niemal natychmiast po ogłoszeniu decyzji.
Apel ONZ i USA o zawieszenie broni w Południowym Sudanie.
Amerykański Sekretarz Stanu John Kerry apelował telefonicznie do prezydenta Sudanu Południowego o zainicjowanie działań pokojowych w kraju. Najważniejszą kwestią poruszaną przez Kerry’ego była ochrona ludności cywilnej oraz tłumienie buntów walczących ugrupowań. Wizytujący Sudan ambasador amerykański, Donald Booth wzywał także do zawarcia pokoju. Rada Bezpieczeństwa ONZ sugeruje nawiązanie dialogu między stronami konfliktu. Stany Zjednoczone i ONZ angażują się w problem sudański wysyłając swoje wojska w tę część świata. Głos w sprawie zabrał też sam prezydent USA Barack Obama. Oświadczył, że Sudan Południowy zagrożony jest wojną domową, a kraje wysoko cywilizowane nie mogą przyglądać się temu bezczynnie.
Afryka (Wojciech Gil)
Sudan Południowy na krawędzi wojny domowej
W najmłodszym państwie świata narasta napięcie po tym, jak prezydent Salva Kiir Mayardit ogłosił udaremnienie zamachu stanu. Głowa państwa oskarżyła o próbę rebelii swojego byłego zastępcę – Rieka Machara. Machar, wywodzący się z plemienia Nuerów został zdymisjonowany w lipcu br., kiedy to prezydent Salva Kiir (z plemienia Dinka) odwołał swój cały gabinet. Trwające od początku zeszłego tygodnia starcia oparte na różnicach etnicznych i politycznych doprowadziły do śmierci przynajmniej 500 osób oraz pogorszenia się już i tak fatalnej sytuacji wewnętrznej w Sudanie Południowym.
W wyniku eskalacji przemocy zginęło także dwóch hinduskich żołnierzy służących w ramach misji Organizacji Narodów Zjednoczonych, którzy odpierali atak na bazę ONZ. Jako odpowiedź na usiłowanie obalenia obecnej władzy, nasiliły się również aresztowania przeciwników prezydenta Salvy Kiira.
Największy związek zawodowy w RPA wycofuje swoje poparcie dla partii rządzącej
NUMSA, czyli Narodowy Związek Metalowców Południowej Afryki (National Union of Metalworkers of South Africa) ogłosiła w ubiegłym tygodniu, iż w najbliższych wyborach nie poprze żadnej partii politycznej. Przedstawiciele zrzeszającego ponad 300 tys. członków związku zawodowego, jako powody zerwania istniejącego od 1994 r. sojuszu z Afrykańskim Kongresem Narodowym (ANC) podali m.in. ciągle rozprzestrzeniającą się korupcję w RPA. Przywódcy organizacji poinformowali także, że „szukają możliwości założenia nowej, socjalistycznej partii”. Rozłamy wewnątrz szerokiej koalicji polityczno-społecznej w Republice Południowej Afryki zaczęły być szczególnie widoczne po ubiegłorocznej masakrze w kopalni platyny w Marikanie, gdzie zginęło 34 protestujących górników. Co więcej, wywodzący się z ANC prezydent Jacob Zuma również cieszy się coraz mniejszym zaufaniem społecznym, czego ostatnim przejawem było m.in. jego wygwizdanie na pogrzebie Nelsona Mandeli.
Uganda zaostrza prawo przeciwko homoseksualistom
Parlament w Kampali przegłosował w zeszły piątek ustawę, która m.in. ustanawia karę dożywotniego więzienia za „promocję” homoseksualizmu. Nowe prawo, aby zostało wcielone w życie musi zostać jeszcze zostać podpisane przez prezydenta kraju, Yoweri Museveniego. Przepisy, surowo odnoszące się do osób LGBT zaczęły być ustanawiane już od kilku lat, początkowo przewidując nawet karę śmierci dla osób homoseksualnych, jednak m.in. po zdecydowanej reakcji środowisk międzynarodowych, politycy ugandyjscy odeszli od tego pomysłu. Jako uzasadnienie nowego, zaostrzonego prawa, jego zwolennicy podawali m.in. „zagrożenia płynące z Zachodu, które mogą dotknąć ugandyjskie rodziny”, natomiast spiker ugandyjskiego parlamentu, Rebecca Kadaga, rok temu ustanowienie ustawy wymierzonej przeciwko osobom LGBT nazwała „świątecznym prezentem dla wszystkich Ugandyjczyków”.
Bliski Wschód (Mateusz Ryszawy)
Reuters opisuje trudną sytuację gospodarczą w Jemenie. Kryzys gospodarczy miał miejsce w roku 2011, po upadku autorytarnego prezydenta Ali Abdullaha Saleha i od tego czasu sytuacja dopiero powoli się stabilizuje. W powrocie do względnej normalności nie pomagają islamscy radykałowie czy separatyści, od których aż roi się w tym kraju, wielkim problemem jest także wszechobecna korupcja. Według Międzynarodowego Funduszu Walutowego w tym roku PKB ma zwiększyć się o 6%, ma to jednak chwiejne fundamenty, gdyż wzrost stymulowany jest spowodowany wzrostem wydatków państwa (w zeszłym roku o 32%), który to z kolei jest uzależniony od udzielonych Jemenowi kredytów oraz pomocy międzynarodowej. Konieczne dla kraju reformy blokowane są przez populistycznych polityków, którzy poprzez rządowe subwencje zapewniają sobie spokój.
Liga Państw Arabskich krytycznie o amerykańskich planach
Liga Państw Arabskich skrytykowała amerykańską propozycję, według której przy wschodniej granicy przyszłego państwa palestyńskiego miałyby stacjonować oddziały izraelskie. Organizacja twierdzi, iż pomysł ten zagraża procesowi pokojowemu na Bliskim Wschodzie. Sekretarz Generalny Ligii stwierdził, że nie ma takiej możliwości, aby na terenie przyszłej Palestyny stacjonował jakikolwiek izraelski żołnierz. Według Tel Awiwu siły izraelskie mają tam zapobiec zwłaszcza przepływowi islamskich fundamentalistów na teren Palestyny, popierają to Amerykanie. Prezydent Autonomii Palestyńskiej zdecydowanie sprzeciwia się takim planom, zaznaczając jednocześnie iż mógłby zaakceptować tam obecność żołnierzy innej narodowości.
Azja Pacyficzna (Mateusz Ryszawy)
Tajska opozycja zapowiada bojkot wyborów
Główna tajska siła opozycji – Partia Demokratyczna zapowiedziała bojkot przedterminowych wyborów parlamentarnych zaplanowanych na 2 lutego przyszłego roku. Przywódca Partii Demokratycznej powiedział, że „Tajowie stracili wiarę w system demokratyczny”. Przedterminowe wybory są wynikiem masowych, największych od roku 2010 protestów przeciw obecnej premier Yingluck Shinawatra. Opozycja obawia się, że może przegrać wybory, stąd plany bojkotu. Głos na temat sytuacji w kraju zabrała także armia, często mieszająca się w Tajlandii w sprawy polityczne. Wojskowi ostrzegli, że podziały polityczne mogą wywołać wojnę domową.
Gorąco na Morzu Południowochińskim
Chiny poinformowały, że jeden z ich okrętów wojennych na Morzu Południowochińskim napotkał niedawno okręt amerykański. Potwierdza to amerykański raport, który mówi wręcz, że okręty były bliskie kolizji, a okręt amerykański musiał wykonać unik, zaś całe zajście zostało ocenione jako najpoważniejsze w rejonie od roku 2009. Na Morzu Południowochińskim Chiny toczą szereg sporów terytorialnych z praktycznie wszystkimi państwami regionu i podobne konfrontacje są na porządku dziennym. Incydent miał miejsce w chwili, gdy również na Morzu Północnochińskim trwa swego rodzaju kryzys, który powstał po powiększeniu przez Chiny swojej strefy kontroli lotów na obszary, do których prawo rości sobie również Japonia i Korea Południowa.
